“Deze editie wordt actueler dan ooit”

In 2022 vieren we 10 jaar Theater Na de Dam jongerenprojecten, een legacy van Hanna Timmers, in 2021 vol enthousiasme en toewijding overgenomen door artistiek producent en coördinator Andrada Maria Şimo. We stelden haar een aantal vragen over haar nieuwe job, de komende editie en de actualiteit.

Op mijn plek
Je bent vorig jaar begonnen, hoe vind je je nieuwe job tot nu toe?
“Ik begon in coronatijd. De kaders werden noodgedwongen steeds losser, waardoor er meer diversiteit ontstond in de vorm. De makers werden gedwongen om zichzelf opnieuw uit te vinden. Bijvoorbeeld voordeurtheater bij Maas, telefoontheater met een heel callcenter in CC Amstel en kookpakketten met audiofragmenten bij Theater de Makkers. Dat inspireert ook weer de huidige makers. In Spanbroek, een dorp waar iedereen in het verzet zat maar niemand erover sprak, kreeg ik een rondleiding. De geschiedenis werd er tastbaar gemaakt. Ik wist meteen: hier zit ik op mijn plek.”

Inspiratiereeks
Wat heb je sindsdien gedaan, de highlights?
“Het internationale netwerk rondom onze projecten bij International Holocaust Remembrance Day op 27 januari heb ik uitgebreid, we zijn tot acht internationale partners gekomen. Sinds het najaar ben ik bezig met het voorbereiden van de editie van 2022, inclusief een inspiratiereeks voor makers over onderbelichte verhalen. Bijvoorbeeld over wat er gebeurde tijdens de oorlog in psychiatrische inrichtingen, over het verhaal van Nederlands-Indië en het verhaal van de Roma en Sinti, het antiziganisme en hoe dat nog steeds erg leeft in het heden. Daar weten te weinig mensen vanaf. Verder heb ik gezocht naar interessante gezelschappen die een aanvulling zijn. Zo heb ik Misiconi Company erbij gevraagd. Ze werken met jongeren met en zonder beperking. Samen met Edmee Loupatty, Macarena Loma Yevenes en Julie Ruf heb ik Theater Na de Dam Connects opgezet. Connects is een groep van zes jongeren, verspreid door het land, die al eerder hebben meegedaan aan de jongerenprojecten. Op hun eigen platform, met eigen content in hun eigen (beeld)taal gaan ze reflecteren op de actuele tijd vanuit de geschiedenis en daarmee het heden met het verleden verbinden.“

Lucht
Hoe is het om na twee online edities weer live en fysiek te mogen?
“Het voelt heel verfrissend, alsof er meer rust, lucht en vrijheid inkomt bij de makers. Daar was wel behoefte aan na zo’n lange periode van ad hoc en flexibel moeten zijn. Samenwerken aan een herdenkingsritueel, dat heeft waarde.”

Onderbelichte verhalen
Kun je een sneak peak geven van de komende JONG-editie?
“Theater Na de Dam gaat voor mij over samen het collectieve geheugen levend houden. Daarbij is het heel belangrijk dat we niet blijven hangen in een incompleet verhaal, maar dat we steeds nieuwe verhalen blijven zoeken en belichten. Of bekende verhalen vertellen vanuit een nieuw perspectief. De verhalen die de jongeren ontdekken en verzamelen zijn een waardevolle aanvulling op de geschiedenisboeken. De makers heb ik voor deze editie aangemoedigd om op zoek te gaan naar onderbelichte verhalen of taboes. Er worden voorstellingen gemaakt over bijvoorbeeld de Surinaamse soldaten die hebben meegevochten en te weinig erkenning kregen en krijgen, over vrouwen in het verzet en over een textielfabriek in Enschede waar de Jodenster werd gefabriceerd.’’

Actueler dan ooit
Wat merk je van de invloed van de huidige tijd en de oorlog in Oekraïne?
“We worden ingehaald door de geschiedenis. Wat ver leek komt gevoelsmatig heel dichtbij, Oekraïne is om de hoek. Ik merk dat het heel erg leeft, zowel onder de jongeren als de makers. Het kan ook invloed hebben op de ooggetuigen die wij spreken, deze periode kan nare herinneringen oproepen. Dus deze editie wordt actueler dan ooit. Vrede en vrijheid zijn geen vanzelfsprekendheden. Er ontstaat nu bijvoorbeeld haat tegenover de Russen. We willen heel snel een zondebok vinden. Juist met deze projecten proberen we jongeren te stimuleren kritisch te reflecteren op de tijd waarin we leven, hen morele bagage en een handelingsperspectief mee te geven. Dus extra ingewikkeld, extra urgent, extra waardevol. Het geeft alleen maar aan hoe belangrijk het is om er niet alleen op 4 mei bij stil te staan, maar het hele jaar door. We zeggen over de oorlog: ‘dit nooit meer’, maar wat is er werkelijk geleerd? Wat mij ontroert is dat er in januari een groep jongeren in Lviv meedeed. Ze maakten een voorstelling over een verhaal van een ooggetuige van de oorlog en nu zijn ze zelf ooggetuigen.”

Andrada Maria Şimo
Andrada Maria Şimo is een Roemeense performer, workshopleider en dramaturg. Sinds 2008 woont en werkt ze in Nederland. Na het afronden van de MA International Performance Research werkt zij vooral in het artistiek-maatschappelijke veld. Binnen de culturele sector werkt zij veel met thema’s zoals racisme, discriminatie van gemarginaliseerde groepen en identiteit. Sinds februari 2021 is zij de nieuwe artistieke producent en coördinator van de jongerenprojecten.