JUIST NU Tegen het licht van de actualiteit vindt Theater Na de Dam het juist nu belangrijk om lessen te trekken uit de geschiedenis voor de tijd waarin we nu leven. Jaïr Stranders: “De herdenking ligt in deze tijd gevoelig. Wat zo mooi is, is dat theater een vrijplaats is voor ideeën en dat de complexiteit van de wereld in het theater juist goed over het voetlicht gebracht kan worden. Om het theater een vrijplaats, een brave space, te laten zijn, moeten de makers en performers zich wel vrij kunnen voelen. Niet alleen herdenken via theater is belangrijk, maar ook dat we dat doen met zoveel jongeren door heel het land. Voor jongeren is het in deze heftige tijd met sociale media en al die meningen belangrijk om zich via de geschiedenis beter te kunnen verhouden tot het nu. Het is goed dat door Theater Na de Dam zoveel jongeren zo’n maakproces doorlopen en ze daarmee vorm weten te geven aan het belang van herdenken voor hen.”

Sinds de ongekende terreurdaad van Hamas op 7 oktober en de bloedige oorlog in Gaza die erop volgde, maakt Theater Na de Dam zich ernstige zorgen over de gevolgen ervan voor de inwoners van Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Israël, maar ook over de onderlinge verhoudingen in ons eigen land. De organisatie van Theater Na de Dam krijgt van theaters, gezelschappen en betrokkenen vragen wat dit alles betekent voor de aankomende editie op en rond 4 mei 2024.

Deze vragen – en de onderliggende emoties – begrijpen wij goed. Theater Na de Dam is immers in het leven geroepen om de nagedachtenis en de herdenking van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust te verdiepen door middel van uiteenlopende theatervoorstellingen over die onvoorstelbare geschiedenis en zo lessen te trekken voor de tijd waarin wij nu leven. En die lessen hebben we deze dagen van massaal geweld, polarisatie en haat helaas meer dan nodig. De morele opdracht voor eenieder is enerzijds om in de ander, die misschien wel lijnrecht tegenover jouw denkbeelden staat, een mens te blijven zien en anderzijds tegen de neiging in te gaan om de processen van ontmenselijking, toen en nu, niet te willen zien.

Wij hebben als organisatieteam bij alle voorgaande edities ervaren dat het herdenken en de maatschappelijke waarde van Theater Na de Dam de meeste betekenis hebben als 4 mei niet dírect over de actualiteit gaat. Het bijzondere aan een herdenking is dat je op die avond juist even uit de waan van de dag stapt. Door stil te staan bij de historische periode van de Tweede Wereldoorlog en de slachtoffers van toen, kaats je als het ware je vragen en gedachten tegen de muur van de geschiedenis. Juist doordat voorstellingen in het kader van Theater Na de Dam over ’toen’ gaan, krijgen ze betekenis voor het ‘nu’, die distantie helpt. Het publiek neemt via de verbeelding de actualiteit onvermijdelijk mee in hun ervaring.