Soms herhaalt de geschiedenis zich wel heel bitter.

Gisteren zag ik de (voorlopig) laatste voorstelling van Sjiwe voor Sobibor in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Vanaf maart speelden de jongeren van Roestvrij Theater in de regie van Leander Breen om de paar weken een voorstelling op het voormalig kampterrein om de 19 transporten te markeren die deze maanden 80 jaar geleden iedere week vanuit Westerbork vertrokken, met in totaal 34.313 Nederlanders, bijna allemaal Joods. Slechts 18 van hen overleefden het.

Ik had al een speciale versie van de voorstelling gezien bij de Sobibor herdenking in Amsterdam en bij de herdenking van de kindertransporten in Kamp Vught, maar nu zag ik het eindelijk op het voormalige kampterrein zelf, waar een jaartje geleden Bertien Minco en Christel Tijenk van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Dorien Folkers van Roestvrijtheater en ik het concept voor deze reeks voorstellingen bedachten. Ook was ik aanwezig, omdat de staatssecretarissen van VWS en van Cultuur de voorstelling zouden bezoeken; een gelegenheid bij uitstek om aan de politiek te laten zien hoe je jongeren betrekt bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust, hoe ze de verhalen willen doorvertellen en hoe het publiek – jong en oud – geraakt wordt.

De avond ervoor hoorden we dat de staatssecretarissen niet konden komen, omdat er crisisoverleg met het kabinet was over het asielbeleid. De VVD achterban was aan het morren geslagen en nu probeert Mark Rutte zich aan zijn belofte te houden paal en perk te stellen aan de gezinshereniging van vluchtelingen.

In 1938 – toen de anti-Joodse maatregelen in Duitsland het leven van Joden onmogelijk maakte – wilden er velen vluchten. Maar de Europese landen waren allesbehalve happig om deze vluchtelingen op te vangen. Groteske onderhandelingen over hoeveel vluchtelingen ieder land op kon nemen, volgden. In Nederland kwamen deze vluchtelingen in eerste instantie terecht in Kamp Westerbork. Na de oorlog was dit kamp de plek waar mensen uit voormalig Nederlands-Indië opgevangen werden en weer later Molukkers, allemaal niet onder de beste omstandigheden. Soms herhaalt de geschiedenis zich wel heel bitter.