Theatermaker Leander Breen maakte met Drentse jongeren de voorstelling Ondergronds in Diever. Hij schreef er op 5 mei jl. een column over.

“Ik heb nog nooit een voorstelling gemaakt met zo’n klote einde. Dit vertelde ik aan m’n spelers tijdens de eerste scriptlezing in maart voor de voorstelling Ondergronds. We lazen de eerste (veel te lange en informatieve) versie van het script. Het einde van het verhaal is verdrietig en hard, maar wel de werkelijkheid.

Het raakte de spelers. Ze waren stil. Alles behalve stil waren ze de afgelopen vier dagen tijdens het laatste repetitie proces. We zijn enthousiast druk met de praktisch kanten van de voorstelling bezig en de hoofdfocus ligt iets minder op het verhaal. Waar moeten we nou staan? 36 Scènes in een uur met verschillende omkledingen, stoelen verplaatsen, bewegingsfrases en herhaling met kleine verschillen. Het verhaal op de achtergrond en de afspraken tot in den treuren herhalen. Totdat gisteren (4 mei) een speler aankwam bij onze speellocatie en van haar fiets afstapte. Ze vertelde hoe ze plots tijdens haar fietstocht door alle vlaggen die halfstok hingen weer besefte welk verhaal we aan het vertellen zijn. Meerdere spelers waren stil. We herdenken de jonge mannen uit ons verhaal die overleden zijn. Die hun leven op het spel hebben gezet voor het leven van een ander. Vergelijkingen naar het nu worden gemaakt, de angst komt opeens heel dichtbij en de blijheid dat wij hier nog deze voorstelling kunnen spelen in vrijheid gelukkig ook, maar ook weer met de kanttekening voor hoe lang? Vervolgens stapten we ons zelf gecreëerde theater, een oud restaurant, binnen en stond de dag weer in teken van alle puntjes op de i zetten voor de voorstelling.

20.00 uur. We zijn twee minuten stil. Opnieuw een moment van bezinning. Waar de 2 minuten voorheen voor de meeste spelers 2 lege minuten waren, zijn de 2 minuten nu te snel voorbij gegaan. Vele gedachtes raasden door hun hoofden. Opnieuw biggelen tranen over wangen. Opnieuw bespreken we de materie. Het toen en het nu voor hun nog nooit zo dichtbij gebracht. Ik zei dat straks 100 mensen een uur lang de tijd nemen om naar ons verhaal te luisteren. Het verhaal van 6 jonge mannen die een onderduikershol in een bos bouwen om uit handen van de Duitsers te blijven. Drie kilometer verwijderd van onze speellocatie.

Dit is waarom mijn vak zo mooi is. We maken met Roestvrij theater ook een productie waarin we op lichtvoetige wijze actuele maatschappijkritiek hebben, maar het contrast maakt ons zo rijk. In samenwerking met Theater Na de Dam geven we woorden aan verhalen die hierdoor opnieuw een stem krijgen. Jongerentheater dat verder gaat dan de standaard persoonlijke en talent-ontwikkeling dat bij theater maken komt kijken. Historisch besef, in vergelijking met het nu en een enorme verbrede blik op de wereld en elkaar.

Door deze ervaringen besef ik des te meer hoe belangrijk cultuur voor kinderen en jongeren is in een maatschappij die steeds meer individualiseert en waar de lontjes steeds korter worden. We nemen de tijd om samen achter de schermen te praten en te luisteren. We delen onze bevindingen graag met publiek om hun onze vragen op te gooien en het gesprek op gang te brengen. De ervaring die deze spelers rijker zijn geworden, zullen hen vormen en een mooier, socialer en begripvoller mens maken. Ik hoop dat Nederland ooit een politiek krijgt die cultuur net zo hoog op de prioriteitenlijst gaat zetten als sport. Dat ze inzien hoe sport en cultuur elkaar fysiek en mentaal versterken voor de gezondheid van onze toekomstige volwassenen.

Om zo’n voorstelling tot stand te brengen komt veel kijken. Eerst al het financieren, de professionele inzet om ook artistiek en productioneel een goede voorstelling neer te zetten. Het is geen hobby, het blijft werk en je wil je mensen zo goed mogelijk betalen. Je wil tijd nemen voor historisch onderzoek, het verhaal zo goed mogelijk, de tijd en de ruimte maken om samen met de spelers en het team de diepte in te gaan. Naast de financiën, de artistieke en productionele kunde van het team kunnen we niet zonder de onvolprezen inzet van onze vrijwilligers voor en achter de schermen. Zonder deze vrijwilligers, die al maanden bezig zijn met voorbereiden, flexibel meegaan in de constante veranderingen in het maakproces en nergens voor achteruit deinzen, kunnen we geen voorstellingen maken. De verbondenheid en de kracht van al deze mensen samen maken mij zo’n gelukkig mens. Door de inzet van al deze mensen samen kunnen we zulke bijzondere voorstellingen blijven maken.