Op 2 juni 1943 werd de Nederlandse koopman Jacob Dirkmaat in Wenen onthoofd na een vonnis van het Volksgerichtshof, een bijzondere rechtbank die in 1934 werd opgericht als onderdeel van de afdeling Hoog- en Landverraad. Dit ‘Sondergericht’ stelde Nazi-Duitsland in staat om buiten de constitutionele wetgeving te opereren. Een Nationaal Gerechtshof was een oude wens van de NSDAP. Al in hun eerste partijprogramma eisten ze “het vervangen van het, de materialistische wereldorde dienende, Romeinse Recht, door een Algemeen Germaans Recht.” Jacob Dirkmaat was de eerste van 18 mannen die op deze avond werden gedood. Elke twee à drie minuten één. Op de overtreding die hem het leven kostte stond destijds in Nederland een boete van 3 gulden.

Jacob Dirkmaat was de grootvader van schrijver/regisseur Frances Sanders. Op basis van persoonlijke brieven van Jacob en zijn Weense geliefde Mimi Wiesnar, getuigenverklaringen en processtukken werd in 2020 in opdracht van Theater Na de Dam gewerkt aan een podcast. Deze kunt hieronder beluisteren.

Op 3 mei 2021 vindt er een theatrale lezing plaats van De zaak Jacob D. Na de lezing gaan we in gesprek over de voorstelling, de rechtsstaat, het individu en verantwoordelijkheid met hoogleraar mensenrechten Barbara Oomen, maker Frances Sanders en met een speciale bijdrage vanuit het gerechtshof in Wenen door dr. Friedrich Forsthuber, president van het Landesgericht für Strafsachen Wien.

Over Gesprek Voor de Dam
Ieder jaar maakt De Balie samen met Theater Na de Dam in het kader van de Nationale Dodenherdenking het programma Gesprek Voor de Dam op 3 mei en een passende voorstelling op 4 mei. Dit jaar worden beide programma’s samengevoegd: op 3 mei om 20.00 uur wordt vanuit De Balie in Amsterdam als livestream de theatrale lezing van ‘De zaak Jacob D.’ uitgezonden. Aansluitend vindt er een gesprek over de staat van de rechtstaat in het licht van de herdenking van de Tweede Wereldoorlog.

Beluister hier de drie delen van de podcast-serie De zaak Jacob D.