Pauline Seebregts vertelt het verhaal van kinderen uit verschillende landen: Masha, Sydra, Sarah, Nadine en Pavlik. Allemaal hebben ze zo hun eigen ervaringen met oorlog en wat dat met je doet.
Het programma wordt gelukkig opgeluisterd door de verzachtende klanken van de harp en zang van Jopie Jonkers.
Om 20:00 uur zijn we 2 minuten samen stil.
Het leed van de slagvelden, de onderdrukking en strijd hebben veel dichters en muzikanten proberen te verwerken in muziek en poëzie.
Muziek in tijden van oorlog door Ensemble Caravan onder leiding van Julian Schneemann en verteld door Francis Broekhuijsen biedt een ontroerende en indrukwekkende selectie van muziek uit alle landstreken en teksten van onder andere Armando, Campert, Enquist, Aafjes en Wijnberg.
Montagevoorstelling waarvoor de interdisciplinair maker Martijn Tullemans zich heeft laten inspireren door de verhalen achter de struikelstenen in Maastricht. Welke personen en verhalen schuilen er achter deze steentjes. Dit wordt duidelijk tijdens deze voorstelling door middel van een lezing/beschrijving van enkele biografieën, muziek, spoken-word en een beeldige presentatie met foto’s van de desbetreffende personen.
Met als gastartiest spoken-word artist Sara Curfs.
Acht jongeren verdiepten zich in de verhalen van verzetsvrouwen in Haarlem tijdens de Tweede Wereldoorlog. Amber, Annabel, Emma, Idrissa, Jayda, Jip, Nora en Philip nemen je in deze theatrale audiotour mee langs historisch waardevolle plekken in de stad, waar ze deze onderbelichte verhalen tot leven laten komen. Van het redden van Joodse kinderen tot het zorgen voor onderduikers, van koerierswerk tot vervalsen, van illegale pers maken en verspreiden tot spionage en van sabotage tot liquidaties. Door al deze rollen en functies binnen het verzet vervulden vrouwen cruciale rollen binnen het verzet.’
Geïnspireerd door deze verhalen maken we een audiotour waar we ingaan op de vragen: Wat betekent verzet (anno nu)? Welke rol speelden vrouwen in het verzet en waarom kreeg dit weinig aandacht? Wat hebben vrouwen in die tijd betekent voor Haarlem?
De audiotour is verbonden aan de gelijknamige tentoonstelling van het Noord-Hollands Archief. Op 4 mei 2023 wordt de podwalk De vele gezichten van vrouwen in verzet gepresenteerd in het kader van Theater Na de Dam en de Nationale Dodenherdenking.
Begin augustus 1942 krijgen alle gezinsleden van de familie Hertz de oproep om zich te melden voor transport naar Polen: vader, moeder, de zonen Marcel en Jacques, en dochter Bertie.
Deze oproep werd verwacht, en vader had thuis in Hillegersberg, bij Rotterdam, alles in huis gehaald voor de reis. Hij had ook een koffer gereserveerd voor Rachel Roos, meestal genoemd “Didi”, de negentienjarige verloofde van oudste zoon Marcel (22 in 1942). Maar Martha, het dienstmeisje van de familie Hertz, had dringend aangeraden om niet mee te werken met de plannen van de bezetter en onder te duiken. Haar familie op de Veluwe wilde daarbij helpen. Als de oproep dus komt, gaan alle leden van de familie op weg naar verschillende onderduikadressen. De jonge architect Marcel Hertz gaat op weg naar Bennekom, niet wetend wanneer hij zijn geliefde Didi weer zal zien.
En zo begint een groot verhaal uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland, dat zich voornamelijk op de Veluwe heeft afgespeeld.
Hoofdrolspelers zijn Didi Roos en Marcel Hertz, twee jonggeliefden die door de oorlog werden gescheiden, maar dat kon hun band niet breken. Het ongelooflijke van het verhaal van Didi Roos is, dat zij alles in één is geweest: zij is vervolgd en zat ondergedoken, maar ze werd ook verzetsstrijdster, door zowel de Engelsen als de Amerikanen onderscheiden met de hoogste militaire eer voor betoonde moed in de strijd tegen nazi-Duitsland. Ze heeft onder marteling van de Sicherheitsdienst geen enkele verzetsnaam prijsgegeven en zo het verzet op de Veluwe gered. Ze overleefde alleen omdat zij niet als Jodin werd herkend door de Duitsers dankzij het Persoonsbewijs zonder J. De bezetter zag haar alleen als verzetsstrijder. Het bittere van de geschiedenis was dat zij, gevangen zittend met andere verzetsstrijdsters, het virulente antisemitisme opmerkte van wat haar eigen mensen zouden moeten zijn, de mensen die net als zij tegen de nazi’s vochten. Ze kon dit alleen opmerken omdat die mensen niet wisten dat ze Jodin was.
Ruud van Megen, een van Nederlands meest bekroonde toneel- en scenarioschrijvers, heeft met deze tekst een monument willen oprichten voor Didi Roos, die het verdient door veel meer mensen in Nederland gekend te zijn. Marcel Hertz heeft tijdens de oorlog een dagboek bijgehouden, wat vanuit Israël beschikbaar is gesteld. Dit dagboek is de belangrijkste basis voor de voorstelling, die de vorm heeft van een monoloog van binnenuit. Voor van Megen is dit een vertrouwde theatrale vorm, die hij eerder heeft toegepast bij “De Egyptische schaatser”, gespeeld door zowel Sabri Saad el-Hamus als Hans Dagelet en Jacob Derwig, en “De redenaar”, waarvoor Victor Löw een Louis d’Or nominatie ontving.
Ook te zien op 30 april, zie hier meer informatie.
Een muzikale verhalenavond in het Noord-Hollands Archief. Waargebeurde verhalen uit de donkerste geschiedenis van Haarlem worden door verschillende Haarlemse muzikanten, vertellers en theatermakers in het licht gezet.
Fluisterende Huizen is een ontroerende, poëtische voorstelling met live-muziek.
Een indringend portret van een jonge Joodse vrouw, de 19-jarige Flora, die als enige van haar familie verschillende concentratiekampen wist te overleven. Ze weet zich een plaats te verwerven in het kamporkest. Hieruit put ze de kracht om zich staande te houden onder deze uiterst moeilijke omstandigheden.
Begint 4 mei direct na de twee minuten stilte, mail om kaarten te reserveren.
Twaalf makers, nieuwkomers uit negen landen, over het verlaten van thuis en het leven onderweg. Een bruisende, beeldende voorstelling met emotioneel en fysiek spel over het loslaten van het bekende en op weg zijn. Een voorstelling over de persoonlijke reis die we allemaal maken. Hoe verhoudt zich dat tot de manier waarop we nu kijken naar mensen die hun land verlaten?
Een van de verschikkingen die oorlog met zich meebrengt is de noodzaak voor mensen om het geweld te ontvluchten, en hun thuis te verlaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er daarom veel mensen hun thuisland ontvlucht . Om te blijven begrijpen wat dit voor mensen betekent is het belangrijk dat verhalen over dergelijke migratie gehoord worden, zoals in de voorstelling ‘Cargo H.’
In het nagesprek, onder leiding van Karolina Spaić, gaan de makers in gesprek met het publiek. Ze praten over hoe mensen in de tweede wereldoorlog migratie beleefd hebben en vergelijken dit met hun eigen migratie beleving. Er zullen ook een aantal gasten aanwezig zijn die zich in de de Tweede Wereldoorlog hebben verdiept. Ook gespreksleider Karolina Spaić, neemt haar ervaringen en kennis mee. Ze komt oorspronkelijk uit voormalige Joegoslavië, die een grote rol in de Tweede Wereldoorlog had. Vervolgens brak er weer oorlog uit in de jaren ’90, die vervolgens tien jaar heeft geduurd. Op deze manier wordt het verleden aan het heden gekoppeld en zal de historie voelbaar zijn.
Mijn onderduik is een theatervertelling van de eerder verschenen boeken De Onderduikers en Het zesde jaar van Peter Hein.
Peter was vier toen zijn Joodse ouders besloten in Utrecht onder te duiken. Apart van elkaar, want -zo dacht vader- dat vergroot de overlevingskans van Peter. Met beeld en geluid geeft Mijn onderduik gezicht aan een huiveringwekkende tocht langs twaalf verschillende Utrechtse onderduikadressen, tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ruben Hein, zanger, pianist, componist, winnaar van Wie is de Mol (2018) én zoon van Peter Hein, schreef de muziek. In samenspel beschrijven vader en zoon de angstige vlucht van het gezin Hein in oorlogstijd.
Uit Nederland zijn percentueel de meeste Joden weggevoerd van alle West-Europese landen. Een belangrijke factor daarin was de perfecte staat van de vaderlandse bevolkingsadministratie. Dat was vooral het werk van Sjaak Lentz, Hoofd van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters, die het als zijn doel zag om de burgers ‘vindbaar’ te maken.
Lentz werd tijdens de Bezetting niet alleen verantwoordelijk voor het persoonsbewijs, maar hij schiep een heel systeem van aan elkaar gekoppelde registraties, waar nauwelijks aan te ontsnappen viel. Deze vertelling laat zien hoe dit systeem van persoonsregistratie functioneerde, welke gevolgen het kreeg en hoe het een paar mensen verging die zich ertegen probeerden te verzetten. Een verhaal over registratie en discriminatie, met duidelijke parallellen met onze tijd.
Op 5 mei 1945 trokken duizenden Amsterdammers naar de Amstellaan, de huidige Vrijheidslaan en de Berlagebrug om in de stromende regen met bossen bloemen de bevrijders feestelijk te onthalen. Ze moesten nog twee lange dagen geduld hebben omdat de Duitsers weigerden zich over te geven.
78 jaar geleden werd Amsterdam bevrijd van het onmenselijke regime van Nazi-Duitsland. Vijf jaar eerder, op 10 mei 1940, was de oorlog begonnen. De oorlog, die de stad voorgoed zou veranderen.
We vertellen over het leven tijdens de bezetting, over de razzia’s, de Februaristaking, het bombardement op Artis, de jazzenclave op de Nieuwendijk, de deportaties van meer dan 60.000 Joden, het verzet, de hongerwinter, die aan ongeveer 2300 mensen het leven kostte, maar ook over de veerkracht en vindingrijkheid van de Amsterdammers in die verschrikkelijke 5 jaar.
“We vertellen lokale verhalen over de terreur van de bezetting, over het met geweld omverwerpen van de democratische rechtstaat. We zien dat nu in Oekraïne weer gebeuren en we beseffen meer dan ooit dat onze vrijheid zeer kostbaar en kwetsbaar is. We doen wat we kunnen voor de vluchtelingen, honderden alleen al uit Oekraïne. We geven ze vrede, hier, in Amsterdam, dat weet, al is het uit de verhalen van onze ouders en grootouders, hoe het is om in oorlog, geweld en onderdrukking te moeten leven. Maar laten we toch vooral niet vergeten om te swingen, te zingen en onze lieve vrijheid te vieren.”
Vincent Bijlo
De Konrad Koselleck Big Band speelt niet-alledaagse concerten over bijzondere maatschappelijke en cultuur-overstijgende thema’s. De bekende cabaretier en schrijver Vincent Bijlo vertolkt het verhaal, Ellen ten Damme zingt persoonlijke en herkenbare songs. Konrad Koselleck en zijn musici geven het verhaal met muziek en geluid lading en vleugels.
Van 2012 tot 2020 was Nacht Na de Dam een vaste traditie van Theater Na de Dam. Na afloop van de voorstellingen in de Amsterdamse theaters kwamen theatermakers en publiek bij elkaar in Internationaal Theater Amsterdam voor een bijzondere overgang van 4 naar 5 mei. Sinds 2015 zond de NOS het uit op televisie. Na twee coronajaren, waarin De Nacht zonder publiek verder ging, ontstond er in 2022 een nieuwe vorm en werd Vuur van de Vrijheid gemaakt, live vanuit Wageningen, waar ook het Nationaal Bevrijdingsvuur wordt ontstoken.
En nu, in 2023, is De Nacht een beetje terug bij ITA. Op het grote toneel rollen we in een intieme setting met bar een theatraal programma voor u uit. Publiek en theatermakers uit alle hoeken van de stad komen hier samen om elkaar te ontmoeten en na te praten. Om 23:00 start het programma, van 23:15 tot 00:00 uur wordt op een groot scherm gezamenlijk naar de live uitzending van Vuur van de Vrijheid gekeken. Aansluitend zijn verschillende live optredens door onder andere Olga Zuiderhoek (actrice), Cheyenne Toney (zangeres), Femi van Elshuis (actrice) en Freek Wallagh (nachtburgemeester van Amsterdam). Om 00:30 is het programma ten einde.
In Flevoland slaan Theatergroep Suburbia, Black Pencil en Omroep Flevoland de handen ineen en maken een televisieprogramma over leven in (on)vrijheid.
‘Mijn ik is vergaan, mijn schaduw verdwenen’ biedt een panoramisch beeld van belevenissen uit de oorlog. Over onvrijheid en de vrijheid die komt na de onvrijheid. Een breed scala aan verhalen, tekstfragmenten van schrijvers en gewone burgers tijdens de oorlog.
Het ensemble Black Pencil speelt muziek op het thema van leven in (on)vrijheid, met onder meer werk van Monteverdi. Daarnaast zal de Almeerse musicus Noortje Braat een bijzondere uitvoering van de Kaddish van Ravel ten gehore brengen. Zij zal simultaan viool spelen en zingen in het Hebreeuws. Liederen, teksten en dagboekfragmenten komen uiteindelijk samen in een gospel, gezongen door jonge Almeerse zangers.
Acteurs Ali-Ben Horsting, Hanne Arendzen en Lot van Lunteren dragen teksten voor van onder anderen de Poolse dichteres Wislawa Szymborska en schrijver G.L. Durlacher. Spelers van het Almeerse jongerengezelschap SubSub dragen teksten voor van meisjes die tijdens de oorlog dagboeken bijhielden over hun dagelijkse levens.
De scènes worden op verschillende locaties verfilmd door Omroep Flevoland, zoals op de Poldertoren te Emmeloord, op het dak van het WTC Almere, in Lelystad en op de Knardijk.
Herdenkingsvoorstelling met indringende monoloog, omlijst door Klezmermuziek op basis van de autobiografische verhalen van de bekende Nederlandse schrijfster Marga Minco (1920).
Actrice Thea Rijsewijk vertelt over het lot van de joden tijdens de oorlog en hun vervolging door de Duitse bezetter. Als toeschouwer beleef je mee hoe een gewoon Joods gezin in een rijtjeshuis geleidelijk van de Nederlandse samenleving wordt afgesneden, om uiteindelijk naar een vernietigingskamp te worden afgevoerd. Alleen Marga weet te ontkomen. Zij werd door niet-Joodse medeburgers geholpen, maar haar familieleden en de meeste andere Joden niet.
Op 4 mei verzorgt de rederijkerskamer Eendracht in het Groningse Zuidhorn een geheel eigen versie van Theater Na de Dam.
Na de herdenking bij het monument aan de Wilhelminalaan start om 20.45 uur in de bovenzaal van In ’t Holt 1654 een avond met verhalen, gedichten, liederen en muziek rondom de thema’s herdenken, bevrijding, oorlog en vrede. Naast Eendrachtleden doen ook andere dorpsgenoten en mogelijk Oekraïense gasten mee aan deze avond.
Vorig jaar was de eerste editie van deze sfeervolle en indrukwekkende theatervoorstelling die we graag willen voortzetten.
Het verhaal van een lange en spannende zoektocht naar de geschiedenis van een vleugel; een aangrijpend verhaal dat verteld moet blijven worden.
Filmconcertverhaal door pianist Yvo Verschoor met persoonlijke verhalen, verbonden door een vleugel en bijzondere plekken. Yvo vertelt over zijn haast obsessieve liefde voor zijn reisvleugel Frau Blüthner en over de gevolgen daarvan: de toevallige vondst van nog een Blüthner, verweesd achtergebleven in een verlaten ziekenhuis in Berlin-Buch. Een jarenlange zoektocht naar haar verleden leidt tot aangrijpende ontdekkingen. Zij was getuige van het afschuwelijke lot van vele duizenden patiënten en gehandicapten. Allemaal werden ze het slachtoffer van de geraffineerde moordmachine van het naziregime. Hoe heeft dat kunnen gebeuren en waarom werd er na de oorlog decennia lang in de DDR niet over gesproken?
In deze voorstelling, die grotendeels gebaseerd is op 25 jaar onderzoek van Rosemarie Pumb (Berlin-Buch 1932) naar het lot van vergeten mensen, komen persoonlijke verhalen uit heden en verleden via de oude concertvleugel bij elkaar; onvoorstelbare verhalen over uitsluiting, ‘raszuiverheid’ en antisemitisme, over de gruwelen van het nazi-regime.
Verhalen die verteld moeten blijven worden opdat het niet weer gebeurt. Aktion T4 verwijst naar afspraken die in de villa aan de Tiergartenstraße 4 in Berlijn zijn gemaakt over het zo efficiënt mogelijk uitmoorden van mensen met een handicap en/of erfelijke ziekte, en kostte tussen 1939 en 1945 het leven aan ruim 300.000 patiënten door heel nazi-Duitsland.
Reserveren kan via de mail of telefoon: 06 20 97 29 33.
Een swingend jazzorkest van 8 muzikanten en een zanger/verteller laten de heerlijke Nederlandstalige muziek uit de jaren ’30 en ’40 van (Joodse) artiesten opnieuw klinken tegen de achtergrond van een tijd waarin de angst regeerde en niets zeker was. Met evergreens van Bob Scholte, Johnny & Jones en Max Tak tot aan We zien elkaar weer (We’ll meet again) van Jetje van Radio Oranje.
Wat betekende deze muziek destijds in het leven van de gewone man en vrouw? En hoe zing je over onschuldige zonnetjes terwijl je leven als Joodse artiest op het spel staat? Waar vinden wijzelf moed en hoop in onze zorgelijke tijd, met opnieuw oorlog in Europa, opkomend extreem rechts en een wankel klimaat?
Over radio’s, soldatenliefjes, een bloeiende Betuwe en … zonnetjes.
Op donderdag 4 mei vanaf 21.00 uur presenteren DOX, Theater Utrecht en Stadsschouwburg Utrecht een gezamenlijk programma in het kader van Theater Na de Dam. Hoe werken momenten uit het verleden door in het heden en de toekomst? Utrechtse makers delen deze avond hun visie op vrijheid.
We willen weten waar we van gemaakt zijn en wat ons heeft gevormd. Het verleden wordt herdacht, verhalen verteld, gedichten voorgedragen en de liefde voor muziek gedeeld. Het programma bestaat onder andere uit een panelgesprek over de naschokken van de geschiedenis en hoe deze doorwerken in het heden en de toekomst, een interactieve journey naar vrijheid, muziek van Anne-Fay Kops en optredens van jonge DOX Club-performers. Ook bespreken we vrijheid aan de hand van verschillende tekstfragmenten uit de voorstelling Quake. “Hoe leed doorwerkt in het nu, maar ook tot iets hoe wij als samenleving zijn geworden, tot wie we zijn en hoe we daar ook weer een nieuw iets tegenover zouden kunnen zetten." – Casper Vandeputte, regisseur en schrijver Quake.
De vijfsterrenvoorstelling Ludmilla – Total Verrückt, gebaseerd op de Westerbork-opera uit 1944, is op 4 mei 2023 opnieuw te zien in Muziekcentrum Enschede. De opera was onderdeel van de laatste ‘Bunter Abend’ in kamp Westerbork, geschreven en uitgevoerd door de Gruppe Bühne; een theatergezelschap van artiesten die tussen 1942 en 1944 gevangen zaten in het kamp. In de versie van regisseur Eva Buchmann, dramaturg Ben Hurkmans en pianist Marcel Worms worden fragmenten van de opera afgewisseld met teksten van kampgevangenen Philip Mechanicus, Etty Hillesum en Ida Simons.
Kamp Westerbork, juni 1944. In de ochtend was het zoveelste transport vertrokken. Veel tijd om stil te staan bij het afscheid van familie en vrienden hadden de achtergebleven kampgevangenen niet. ’s Avonds was het tijd voor vermaak. Cabaret! Een ‘bonte avond’, waarbij de kampcommandant Albert Konrad Gemmeker steevast op de voorste rij zat. Op het programma van die avond stond: Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band, een opera-pastiche van Erich Ziegler en Willy Rosen. Op het toneel: de Gruppe Bühne onder leiding van Max Ehrlich, een gezelschap met de beste acteurs en zangers van die tijd.
Total Verrückt! was de laatste grote revue in kamp Westerbork. Op 3 augustus werden alle culturele activiteiten verboden door kampcommandant Gemmeker. Een maand later werden bijna alle leden van de Gruppe Bühne op transport gesteld richting Theresienstadt. Willy Rosen en Max Ehrlich kwamen in Auschwitz terecht, waar zij werden vermoord in de gaskamers. Erich Ziegler wordt op 12 april in kamp Westerbork bevrijd.
Voorstelling speelt op meer data, zie hier de gehele speellijst.
‘’Regisseur Eva Buchmann laat ons telkens voelen dat er onder de komische gebeurtenissen ook een andere werkelijkheid zit.’’
Max Arian, De Theaterkrant
Delen van de tekst en de muziek zijn bewaard gebleven en gereconstrueerd. De tekst en een piano-uittreksel van Ludmilla werden gevonden in de nalatenschap van pianiste en schrijfster Ida Simons (1911-1960), zij overleefde kamp Westerbork en Theresienstadt.
‘Als ik morgen niet op transport ga, ga ik ’s avonds naar de revue’
Hoe doe je recht aan de omstandigheden waarin de gevangen artiesten zongen en speelden, en de toeschouwers lachten en meeleefden? Hoe bevrijdend is lachen als je in doodsangst verkeert en je alle menselijke waardigheid is afgenomen?
“Deze voorstelling kruipt je onder de huid en blijft knagen. Je lacht, ook al wil en durf je niet. Dat komt ook door de sterke, fraai uitgevoerde, humoristische muziek (bij elk lijk citeert Ziegler Saint-Saëns’ stervende zwaan) en het ijzersterke zang- en acteerwerk van de drie hoofdrolspelers. Maar het is vooral het absurde gegeven dat gevangenen met uitzicht op de dood dit soort voorstellingen maakten en bijwoonden.”
Job van Schaik, Dagblad van het Noorden
Op 22 maart 2023 is het 80 jaar geleden dat de Duitse bezetter in de Reinkenstraat 19, Den Haag, 24 joodse medeburgers arresteerde en wegvoerde naar Sobibor. Geen van hen keerde terug.
Het Nationale Theater gaat dit verdrietige feit herdenken met twee minuten stilte bij het monument in de Reinkenstraat, gevolgd door een herdenkingsprogramma in Zaal 3.
Het programma bestaat uit een aantal gesprekken met onder andere Martin van der Harst, zoon van de huishoudster van Mies Walbeehm, de vrouw die de onderduikers destijds huisvestte.
Rob Verhoeven maakte 7 jaar de talkshow VERHOEVEN DOET BUURTONDERZOEK en in dat kader in 2016 het programma BIJNADERINZICHT, de eerste dodenherdenking in Zaal 3.
Een voorstelling over Titus Brandsma; vrijheid, menswaardigheid en naastenliefde.
Ontmoet Titus Brandsma vanuit het perspectief van de mensen om hem heen, zoals zijn leerling Godfried Bomans.
Een samenwerking tussen toneel en verteltheater.
Op donderdag 4 mei 2023 staat De Laatste Getuigen in het teken van verhalen van Sinti en Roma in Den Haag. Bijna alle Sinti en Roma woonden in de oorlogsjaren in buurt van de Vondelstraat, de Veenkade, de Bilderdijkstraat. Verschillende families voelden zich daar veiliger dan in hun wagens aan de randen van Den Haag.
De verhalen van vervolging en deportatie in Duitsland werden steeds meer gehoord. Uiteindelijk leidde dat tot één grote razzia, die alle Sinti en Roma op hetzelfde tijdstip zou treffen op 16 mei 1944. De Haagse politie voerde deze razzia uit. Op die ochtend werden bijna alle families opgepakt en vanuit Staatsspoor naar Westerbork gebracht.
De vervolging van de Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt ook wel ‘De vergeten Holocaust’ genoemd. Na de verhalen van de Joodse gemeenschap vorig jaar, horen we nu de verhalen van Sinti en Roma. Te weinig mensen weten wat er met hen is gebeurd en ze zijn lang niet erkend geweest als oorlogsslachtoffer. Hun verhalen getuigen van kracht en doorzettingsvermogen.
Op donderdag 4 mei vindt het programma De Laatste Getuigen plaats in de Grote Zaal van de Koninklijke Schouwburg. Eerst kijken we samen naar de twee minuten stilte op de Waalsdorper vlakte. Direct daarna begint De Laatste Getuigen.
Abraham Zwaaf brengt zijn vrouw en dochtertje, een baby nog, in de onderduik. Hij wordt verraden door zijn buurman en gearresteerd als hij uit zijn huis vergeten papieren op wil halen. Hij overleeft Auschwitz, de hel op aarde.
“Zeg opa, wat is dat nummer op je arm?
Dat is m’n telefoonnummer.
Niet waar. Dat is niet je telefoonnummer opa. Je telefoonnummer is 446351 en dat staat daar niet!
Ja schatje, dit is mijn vorige telefoonnummer.
Ook niet handig opa…”
Op dat moment begrijpt Daniella als zevenjarige dat er iets is. Maar ze begrijpt ook dat ze niet verder mag vragen.
Daniella vertelt ons het verhaal, dat opa nooit kon vertellen.
“Suriname tijdens WOII, daar weten we met z’n allen veel te weinig van” aldus Emma Lesuis. Ze doet onderzoek naar die tijd in de oude kolonie. De aanleiding was een schat aan filmpjes uit de jaren 40 en 50 in Suriname van filmmaker/ fotograaf Wim van der Ziel, die ze via de beste vriend van haar ouders heeft geërfd.
Suriname viel onder het Koninkrijk der Nederlanden en was dus ook van 1940 tot 1945 in oorlog. De Amerikanen haalden er bauxiet voor de wapenindustrie, dat is wel bekend. Maar er zijn zoveel meer verhalen. Bijvoorbeeld dat er veel Surinaamse soldaten en verzetshelden hebben meegestreden, dat er vermeende NSB-ers uit Nederlands-Indië in een interneringskamp op Jodensavanne werden gestopt, dat er vele Joodse vluchtelingen in Paramaribo belandden…
Emma ging naar Suriname, sprak met mensen die die periode beleefd hebben en nog herinneringen hadden en bezocht de plekken van belang. Het resultaat van haar vooronderzoek presenteert ze in een open toonmoment, met muziek van Rory Ronde, op 3 en 4 mei in Theater Frascati en op 12 mei in Theater Rotterdam.
Lees hier het interview met Emma.
“Als de Moffen willen beletten
Dat de Tommies ons ontzetten
Ga je op transport
Reist per spoor: veilig, vlug, voordelig
Voor het lichaam wat nadelig… Au!”
“Horen jullie dat? De vrouwen zingen!” zegt componist Marius Flothuis tegen zijn medegevangenen wanneer hij op Dolle Dinsdag vanuit Kamp Vught op transport wordt gezet. “Als mensen onder deze omstandigheden nog kunnen zingen, dan leeft er een kracht in hen die sterker is dan het kwaad dat hen bedreigt”.
Hoor de vrouwen zingen is een muziektheaterdocumentaire over moed, humor en de kracht van muziek in tijd van oorlog, gebaseerd op de getuigenissen van Lotty Veffer, dagboekfragmenten van David Koker en cabaretteksten van Hetty Voûte en Gisela Söhnlein, alias ‘Pooh & Piglet’, die gevangen zaten in Kamp Vught.
Het vestingstadje Theresienstadt in Tsjechoslowakije werd tussen 1941 en 1945 door de nazi’s gebruikt als concentratiekamp voor Joden uit verschillende Europese landen, waaronder 5000 joden uit Nederland. Een ellendig oord, waar 33.000 mensen omkwamen door honger, ziekte en uitputting en van waaruit 88.000 mensen werden afgevoerd naar de vernietigingskampen.
In de zomer van 1944 werd in Theresienstadt in opdracht van de SS een propagandafilm gedraaid, die een volkomen leugenachtig beeld schilderde van het kamp. Het was de bedoeling om de buitenwereld te overtuigen dat de Joden niet slecht werden behandeld en er in welvaart leefden. De bekende Duits-joodse regisseur en gevangene Kurt Gerron werd aangewezen om de film te maken.
Over deze beruchte nazi-propagandafilm bestonden jarenlang allerlei misvattingen. Historicus Karel Margry, dé expert van deze film, ontzenuwt vele mythes aan de hand van filmfragmenten en geeft ook toelichting bij beelden van een film die al in 1942 in het kamp werd gemaakt.
De lezing wordt gehouden in het kader van het concertdrama ‘Requiem van Theresienstadt’ op 19 juni a.s. in de Beurs van Berlage in Amsterdam, en van de film ‘Defiant Requiem’ op 20 juni in Koninklijk Theater Tuschinski, zie www.stemmenvanverzet.nl.
De verhalen over de oorlog zijn er niet alleen in films, boeken en theater.
Oorlog is onderdeel van wat wij een beschaving noemen.
De verhalen, hoe vers of hoe oud ook, leven onder ons. Het zijn niet de verhalen die altijd van de daken worden geschreeuwd. Natuurlijk zien we de pijn en verdriet op het nieuws maar daar moet het vooral ook blijven. Uiteraard kennen we verhalen van vorige generaties maar het zijn geen dingen die makkelijk worden gedeeld. Je moet er voor open staan, je moet er zelf moeite in stoppen, je moet er zelf naar op zoek.
Onze verhalen zitten op 4 mei ook ondergedoken. Jongeren schreven eigen monoloog over of gerelateerd aan oorlog. Ze zijn te vinden in de Stadsschouwburg Utrecht. Maar enkel voor hen die goed kunnen en willen zoeken. Wie weet zitten ze op het podium maar wellicht ook in een kleedkamer, in de toiletten of in een hoekje waar je het bestaan niet van kende.
Durf verder te gaan dan de oppervlakte die je kent en ontdek onze ondergedoken verhalen.
Waterman is de elfde solovoorstelling van acteur, regisseur en schrijver Helmert Woudenberg. De voorstelling vertelt het aangrijpende, waargebeurde onderduikverhaal van de joodse Hatty (Hartog) Waterman. Hatty Waterman is de vierde in een gezin met 14 kinderen. Op 10 november 1942 slaat het noodlot toe. Het gezin wordt afgevoerd naar Auschwitz, waar ze allen de dood zullen vinden. Maar Hatty, die op het moment van de deportatie 21 jaar is, staat wonderwel niet op de lijst. Verslagen blijft hij achter, in zijn eentje.
Dan begint een van de meest bizarre en aangrijpende verhalen die tijdens de bezetting heeft plaatsgevonden. Door voortdurend van adres te veranderend, weet Hatty zijn noodlot te ontlopen. Op die tocht van schuilplaats naar schuilplaats ontmoet hij markante figuren als zijn heldhaftige Tante Dora en de grimmige Jodenverraadster Ans van Dijk.
Negen Utrechtse studenten verdiepen zich onder leiding van Frédérique Donker en Anna Huizing in de verhalen van verzetsvrouwen Truus en Trui van Lier. Truus was 22 jaar oud toen zij een Utrechtse NSB’er doodschoot. Haar nicht, Trui van Lier onderbrak haar studie om samen met Jet Berdenis van Berlekom de crèche Kindjeshaven op te richten waar zij 150 Joodse kinderen in veiligheid wisten te brengen. Truus en Trui van Lier waren beiden, net als de negen spelers, studenten in Utrecht. Hoe was het om student te zijn in tijden van oorlog? Hoe was het voor een vrouw om in verzet te gaan? Zouden zij het zelfde hebben gedurfd? Geïnspireerd door deze verhalen maken zij in het kader van Theater Na de Dam een theatrale audiotour door Utrecht.
Het enige wat je zelf mee moet nemen is een telefoon met internet, een koptelefoon en stevige wandelschoenen. De routekaart en audio audiofragmenten, vind je op onze website. Vrouwen in Verzet is gratis.
Meer info en aanmelden voor de tour kan via www.vrouweninverzet.nl
Op 4 mei staan we stil bij de slachtoffers van de oorlog van toen. Dat valt niet los te zien van de oorlog van nu. Laten we samen gedichten lezen, in ieders eigen talen. Gedichten die veel voor ons betekenen, die troost bieden, ons verbinden. Acteurs Marjolein Ley, Sjoerd Blom en Beppe Costa geven samen met maker/regisseur Ira Judkovskaja hun eigen lezing aan oorlogsgedichten uit Nederland, Duitsland, Italië en de Sovjet-Unie. Een aantal inwoners van Leeuwarden en Friesland schuiven erbij aan en lezen gedichten in hun moedertalen: Oekraïens, Russisch en Duits. Ze vertellen ook wat deze gedichten nu voor ze betekenen.
Daarnaast hebben we een speciale gast: Mohamedou Ould Slahi. Een gelovige, slimme jongen uit Mauritanië die – na een studie in Duitsland – begin jaren ’90 in Afghanistan vecht tegen de Russische bezetter met een groep die later tot Al Qaida gaat behoren. Hij wordt opgepakt en zit 15 jaar lang onschuldig vast op Guantánamo Bay. Zijn levensverhaal werd verfilmd (The Mauritanian) en op dit moment werkt hij samen met het Noord Nederlands Toneel aan de voorstelling Freedom, die ook tijdens kunstmanifestatie Arcadia (6 mei-14 augustus) te zien zal zijn.
Vrije inloop vanaf 20.30 uur. De bijeenkomst is ook online te volgen via de socials van LF2028/Arcadia.