Grenzeloos vrij

Posted by

Een diverse groep jongeren uit Tilburg en omstreken, waarvan de één al lang in Nederland en de ander nog maar net, dook onder leiding van theatermaker Isabel Schoonbeek in het thema vrijheid. Ze verdiepten zich in vrijheidsstrijders in de ruimste zin van het woord en gingen in gesprek met mensen die hun geboorteland ooit zijn ontvlucht. Ze stelden hen, en zichzelf, vragen:

Hoe voelt vrijheid?
Is het een gevoel dat iedereen kent?
En waar voel je dat dan precies in je lijf?

Bestaat er een plek waar je je vrij voelt?
Hoe ruikt het daar?
Is het er warm? Of juist koud?

Is vrijheid een gevoel waar je iets voor moet doen?
Of kun je het cadeau krijgen?

En voel je het eigenlijk minder als je het altijd al hebt gehad?

Deze gesprekken, de verschillende perspectieven en hun eigen ervaringen met vrij zijn vormen de basis voor de theatervoorstelling: Grenzeloos vrij. Een voorstelling waarin verhalen worden verteld door middel van beeld, muziek en tekst in verschillende talen.

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Struikelstenen Maastricht

Posted by

Montagevoorstelling waarvoor de interdisciplinair maker Martijn Tullemans zich heeft laten inspireren door de verhalen achter de struikelstenen in Maastricht. Welke personen en verhalen schuilen er achter deze steentjes. Dit wordt duidelijk tijdens deze voorstelling door middel van een lezing/beschrijving van enkele biografieën, muziek, spoken-word en een beeldige presentatie met foto’s van de desbetreffende personen.

Met als gastartiest spoken-word artist Sara Curfs.

Nationale jongerenherdenking 2023

Posted by

Op 4 mei zijn we twee minuten stil. Twee minuten waarin we samen oorlogsslachtoffers herdenken. In 2017 vond de eerste editie van de Nationale Jongerenherdenking plaats. Een herdenking, als aanvulling op de Nationale Dodenherdenking, voor en door jongeren om op een geheel eigen manier stil te staan bij de oorlogsslachtoffers van alle tijden.

Op 4 mei 2023 vindt de Nationale Jongerenherdenking opnieuw plaats in het nieuwe Luxor Theater, met een ook dit jaar weer een programma dóór en vóór jongeren. Theater is bij uitstek de plek om vragen en gedachten over de geschiedenis, oorlog en vrijheid levend, concreet en persoonlijk te maken.

Het officiële programma start met de twee minuten stilte om 20.00 uur, aansluitend gevolgd door de voorstelling Nightingale die dansgezelschap Misiconi maakte in het kader van Theater na de Dam. Vervolgens zie je de mini-docu de making off Kings & Queens, de voorstelling die Jeugdtheater Hofplein om 21.00 uur speelt tijdens de Nationale Jongerenherdenking.

Nightingale – door Misiconi Company

Choreograaf Manouk Schrauwen gaat in het kader van Theater na de Dam aan de slag met studenten van Codarts en jongeren van Mytylschool de Brug. Een spannende samenwerking over een stem geven aan hen die vaak vergeten worden.  Zie meer onder ‘jongerenvoorstellingen’ in ons programma.

Kings & Queens – door Jeugdtheater Hofplein 

Regisseur Iris Heusschen maakt met 14 jonge talenten van Jeugdtheater Hofplein een ontdekkingstocht door de wereld van Drag.

Tijdens de Holocaust vond er ook vervolging plaats van mensen vanwege hun seksuele geaardheid en genderidentiteit. In januari 2023 stond de jaarlijkse herdenking van de Holocaust in de Bondsdag in het teken van lhbti+ slachtoffers.

Korczak en de Kinderen

Posted by

Het stuk Korczak en de Kinderen speelt zich af in een Joods kindertehuis in het Poolse Warschau. Janusz Korczak wordt hier gedwongen om onmenselijke beslissingen nemen. Het stuk laat ons voelen dat Jodenvervolging en rassenhaat nooit meer mogen gebeuren.

1942. Dr. Janusz Korczak staat aan het hoofd van een huis voor Joodse weeskinderen in Warschau en ontvangt het bevel zijn weeshuis te ontruimen. De SS-officier die het bevel overbrengt, geeft te kennen dat de kinderen naar een kamp moeten worden gebracht. Als Korczak de kinderen met een leugen rustig naar het kamp leidt, zal hij zelf worden gespaard.

Hoe handel je in tijd van oorlog? Worden je keuzes bepaald door de omstandigheden of door je afkomst? Is bevel altijd bevel en waar begint eigen verantwoordelijkheid? En is een oorlog te winnen zonder te liegen?

Korczak en de Kinderen
Erwin Sylvanus heeft Korczak en de Kinderen gebaseerd op aantekeningen die Janus Korczak maakte in het ghetto van Warschau. Hij schreef onder meer over zijn confrontatie met het Duitse gezag in de persoon van een commandant.

Omdat het nooit mag worden vergeten, speelt Theatergroep Bergweg op 3 en 4 mei 2023 opnieuw de klassieker Korczak en de kinderen.

Persoonsbewijs zonder J

Posted by

Begin augustus 1942 krijgen alle gezinsleden van de familie Hertz de oproep om zich te melden voor transport naar Polen: vader, moeder, de zonen Marcel en Jacques, en dochter Bertie.
Deze oproep werd verwacht, en vader had thuis in Hillegersberg, bij Rotterdam, alles in huis gehaald voor de reis. Hij had ook een koffer gereserveerd voor Rachel Roos, meestal genoemd “Didi”, de negentienjarige verloofde van oudste zoon Marcel (22 in 1942). Maar Martha, het dienstmeisje van de familie Hertz, had dringend aangeraden om niet mee te werken met de plannen van de bezetter en onder te duiken. Haar familie op de Veluwe wilde daarbij helpen. Als de oproep dus komt, gaan alle leden van de familie op weg naar verschillende onderduikadressen. De jonge architect Marcel Hertz gaat op weg naar Bennekom, niet wetend wanneer hij zijn geliefde Didi weer zal zien.
En zo begint een groot verhaal uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland, dat zich voornamelijk op de Veluwe heeft afgespeeld.

Hoofdrolspelers zijn Didi Roos en Marcel Hertz, twee jonggeliefden die door de oorlog werden gescheiden, maar dat kon hun band niet breken. Het ongelooflijke van het verhaal van Didi Roos is, dat zij alles in één is geweest: zij is vervolgd en zat ondergedoken, maar ze werd ook verzetsstrijdster, door zowel de Engelsen als de Amerikanen onderscheiden met de hoogste militaire eer voor betoonde moed in de strijd tegen nazi-Duitsland. Ze heeft onder marteling van de Sicherheitsdienst geen enkele verzetsnaam prijsgegeven en zo het verzet op de Veluwe gered. Ze overleefde alleen omdat zij niet als Jodin werd herkend door de Duitsers dankzij het Persoonsbewijs zonder J. De bezetter zag haar alleen als verzetsstrijder. Het bittere van de geschiedenis was dat zij, gevangen zittend met andere verzetsstrijdsters, het virulente antisemitisme opmerkte van wat haar eigen mensen zouden moeten zijn, de mensen die net als zij tegen de nazi’s vochten. Ze kon dit alleen opmerken omdat die mensen niet wisten dat ze Jodin was.

Ruud van Megen, een van Nederlands meest bekroonde toneel- en scenarioschrijvers, heeft met deze tekst een monument willen oprichten voor Didi Roos, die het verdient door veel meer mensen in Nederland gekend te zijn. Marcel Hertz heeft tijdens de oorlog een dagboek bijgehouden, wat vanuit Israël beschikbaar is gesteld. Dit dagboek is de belangrijkste basis voor de voorstelling, die de vorm heeft van een monoloog van binnenuit. Voor van Megen is dit een vertrouwde theatrale vorm, die hij eerder heeft toegepast bij “De Egyptische schaatser”, gespeeld door zowel Sabri Saad el-Hamus als Hans Dagelet en Jacob Derwig, en “De redenaar”, waarvoor Victor Löw een Louis d’Or nominatie ontving.

Ook te zien op 30 april, zie hier meer informatie.

Fluisterende Huizen

Posted by

Een muzikale verhalenavond in het Noord-Hollands Archief. Waargebeurde verhalen uit de donkerste geschiedenis van Haarlem worden door verschillende Haarlemse muzikanten, vertellers en theatermakers in het licht gezet.

Fluisterende Huizen is een ontroerende, poëtische voorstelling met live-muziek.

Cargo H

Posted by

Twaalf makers, nieuwkomers uit negen landen, over het verlaten van thuis en het leven onderweg. Een bruisende, beeldende voorstelling met emotioneel en fysiek spel over het loslaten van het bekende en op weg zijn. Een voorstelling over de persoonlijke reis die we allemaal maken. Hoe verhoudt zich dat tot de manier waarop we nu kijken naar mensen die hun land verlaten? 

Een van de verschikkingen die oorlog met zich meebrengt is de noodzaak voor mensen om het geweld te ontvluchten, en hun thuis te verlaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er daarom veel mensen hun thuisland ontvlucht . Om te blijven begrijpen wat dit voor mensen betekent is het belangrijk dat verhalen over dergelijke migratie gehoord worden, zoals in de voorstelling ‘Cargo H.’

In het nagesprek, onder leiding van Karolina Spaić, gaan de makers in gesprek met het publiek. Ze praten over hoe mensen in de tweede wereldoorlog migratie beleefd hebben en vergelijken dit met hun eigen migratie beleving. Er zullen ook een aantal gasten aanwezig zijn die zich in de de Tweede Wereldoorlog hebben verdiept. Ook gespreksleider Karolina Spaić, neemt haar ervaringen en kennis mee. Ze komt oorspronkelijk uit voormalige Joegoslavië, die een grote rol in de Tweede Wereldoorlog had. Vervolgens brak er weer oorlog uit in de jaren ’90, die vervolgens tien jaar heeft geduurd. Op deze manier wordt het verleden aan het heden gekoppeld en zal de historie voelbaar zijn.

Onderstroom

Posted by

Dankzij Onderstroom ontdek je hoe een misstap in oorlogstijd een familie generaties lang blijft achtervolgen.

De Tweede Wereldoorlog ligt ver achter ons, maar nog altijd zijn de littekens in de maatschappij terug te vinden. En kinderen van NSB-ouders dragen net zo goed trauma’s met zich mee. Daarover wordt niet snel gesproken. Ook niet binnen de familie. Na uiteenlopende mei-stukken over helden en slachtoffers zoekt PA met ‘Onderstroom’ een nieuw gebied op. De schandvlek van de NSB.

Mijn onderduik

Posted by

Mijn onderduik is een theatervertelling van de eerder verschenen boeken De Onderduikers en Het zesde jaar van Peter Hein.

Peter was vier toen zijn Joodse ouders besloten in Utrecht onder te duiken. Apart van elkaar, want -zo dacht vader- dat vergroot de overlevingskans van Peter. Met beeld en geluid geeft Mijn onderduik gezicht aan een huiveringwekkende tocht langs twaalf verschillende Utrechtse onderduikadressen, tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ruben Hein, zanger, pianist, componist, winnaar van Wie is de Mol (2018) én zoon van Peter Hein, schreef de muziek. In samenspel beschrijven vader en zoon de angstige vlucht van het gezin Hein in oorlogstijd.

Een waarschuwing uit het verleden

Posted by

Uit Nederland zijn percentueel de meeste Joden weggevoerd van alle West-Europese landen. Een belangrijke factor daarin was de perfecte staat van de vaderlandse bevolkingsadministratie. Dat was vooral het werk van Sjaak Lentz, Hoofd van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters, die het als zijn doel zag om de burgers ‘vindbaar’ te maken.

Lentz werd tijdens de Bezetting niet alleen verantwoordelijk voor het persoonsbewijs, maar hij schiep een heel systeem van aan elkaar gekoppelde registraties, waar nauwelijks aan te ontsnappen viel. Deze vertelling laat zien hoe dit systeem van persoonsregistratie functioneerde, welke gevolgen het kreeg en hoe het een paar mensen verging die zich ertegen probeerden te verzetten. Een verhaal over registratie en discriminatie, met duidelijke parallellen met onze tijd.

HannaH

Posted by

HannaH (De belofte voorbij) is een theatervoorstelling van Venmans Productions over de verwoestende invloed van oorlog op levens van mensen, ook voor generaties die volgen. Het stuk met een prachtige hoofdrol voor theatercoryfee Jette van der Meij, is gebaseerd op een verhaal van schrijfster Wies Venmans en werd geregisseerd door Brigitte Odett. Hannah wordt in de periode april-mei gespeeld in Nederlandse theaters en is op 4 mei onderdeel van de landelijke ‘Theater Na De Dam’ programmering. De voorstelling gaat op 3 mei in Amstelveen officieel in première.

Jette van der Meij draagt het indringende psychologische drama over een moeder en haar twee volwassen kinderen. Wanneer een zorgvuldig bewaard geheim van Hannah uit de Tweede Wereldoorlog plotseling bekend dreigt te worden, realiseert zij zich dat ze open kaart moet spelen met haar kinderen voor het te laat is.

Bijrollen worden op overtuigende wijze vertolkt door Miriam Venema (Soldaat van Oranje, Love Story, War Horse) en Bas Maassen. Jette van der Meij volgde conservatorium Jazz en Geïmproviseerde muziek en Academie voor Kleinkunst waar ze samenwerkte met Ad de Bont. Dit resulteerde in muziektheaterproducties waarvoor ze verschillende prijzen ontving. Samen met Bartho Braat vertolkte ze de hoofdrol in het muziektheaterstuk Gare de Lyon. Vanaf het begin (1990) speelt ze Laura in Goede Tijden, Slechte Tijden.

Wies Venmans schreef eerder het muziektheaterstuk Gare de Lyon, eveneens een herdenkingsvoorstelling die de afgelopen 4 seizoenen met succes in de Nederlandse theaters stond. Met Hannah biedt ze het publiek opnieuw een artistieke, toegankelijke en leerzame manier om stil te staan bij de verstrekkende en wanstaltige gevolgen van het fenomeen oorlog. Los van de herdenkingsthematiek is Hannah een interessant psychologisch familiedrama over een gebroken gezin met vragen over identiteit, onvoorwaardelijke liefde en familiebanden.

Ondergedoken

Posted by

Ondergedoken vertelt het verhaal van twee kinderen, vijf jongeren en vier volwassenen die gedurende drie jaar lang, samen ondergedoken zaten. Zo’n lange tijd samen doorbrengen in een kleine ruimte zorgt natuurlijk voor spanningen. Het is een verhaal vol vriendschap, hoop en liefde. Maar ook een verhaal vol verdriet. Zullen ze de bevrijding nog meemaken?

Anders | om

Posted by

Wat als de hele wereld nu in oorlog zou zijn? Zou je dan meevechten voor je vrijheid, of zou je dan juist wachten op je vrijheid?

ANDERS|OM is een muzikale voorstelling gebaseerd op persoonlijke verhalen. Een voorstelling over verschillen en keuzes maken, over hoe twee werelden lijnrecht tegenover elkaar kunnen staan en toch met elkaar verbonden kunnen zijn. Over een vriendschap tussen een Jood en een NSB’er en hoe hun kleindochters met dàt verleden omgaan.

Welke invloed heeft het verleden op het heden? Kun je vrienden zijn met iemand wiens verleden haaks staat op het jouwe?

Mette Bunskoek en Marleen Stein maakten in 2017 de voorstelling ANDERS|OM in opdracht van Bevrijdingsfestival Overijssel en toerden langs verschillende basisscholen en gemeentes in Overijssel. Nu, 6 jaar later, keren ze terug.

“We hernemen de voorstelling omdat de thematiek uit deze voorstelling wat ons betreft nog altijd actueel is en vertelt moet worden.”
Mette Bunskoek en Marleen Stein

Het Lot van Loterijman

Posted by

Het artikel De buit in de Baarnse Bossen in de Panorama van augustus 1960 gaat over een in Nederland veroordeelde oorlogsmisdadiger, SS’er Willi Kulla, die Nederland nooit meer in mag, maar die toch stiekem terugkomt om een schat op te graven. Alleen kan hij hem niet vinden, want de drie bomen die hij in 1945 gebruikt had als markeringspunt waren weg.

Filmmaker, muzikant maar vooral geboren verteller Leon Giesen kan als geen ander stilstaan bij zaken waar de meeste mensen, op het eerste gezicht totaal terecht, straal aan voorbij lopen. Hij gaat op onderzoek en ontdekt de wonderlijkste dingen. Zo ook in deze merkwaardige geschiedenis.

Een vergeten moord, helemaal aan het eind van de oorlog. De moord op Arnold / Aäron Loterijman, waar niks over bekend is en niks aan herinnert. Beide zaken zocht hij uit, waarbij hij onder andere een peloton van de genie het stuk bos waar dit alles zich afspeelde uit liet kammen. Ligt er inderdaad oorlogsbuit begraven? Waar is Loterijman precies doodgeschoten? En wat is daar gebeurd? Wie was hij?

Mijmeringen

Posted by

Reeds in 2018 bracht TIZ in Zwolle een productie rond het leven van Bob Hanff, oom van de bekende Zwolse cultuurmecenas Ruth Tillema-Hanf. Hanf was een bekende veelzijdige Joodse kunstenaar in het Amsterdam van de dertiger jaren. In 1944 werd hij opgepakt en werd uiteindelijk in september in Auschwitz vergast. Destijds was er een brede productie in de Stadkamer en in de Zwolse synagoge met een aantal voordrachten van diverse landelijke kunstcritici.

Nu zal de voorstelling zich toespitsen op zijn gedichten, Mijmeringen, die een intrigerende weergave zijn van zijn gemoedstoestand in de late oorlogsjaren en de extreme spanningselementen in het leven van die die tijd. Natuurlijk zullen zijn schilderijen en tekeningen maar vooral zijn muziek weer deel uitmaken van de voorstelling. Deze keer zal dat vormgegeven worden door het Spaanse vioolduo Mirella Escobar en Eider Armendariz, beide studerend aan het Zwols conservatiorium bij Sarah Kapustin.

Stil op Souder

Posted by

It is 1944. Sjoerd groeit op yn ‘e oarloch mei syn heit en mem mar de tiden binne dreech.

Heit kin opsichter wurde by de molkfabryk en mem… Mem docht somtiden as bestiet de oarloch hielendal net. As Sjoerd opgroeid ta jongfeint, kriget er fragen. Wêrom wurdt it hâlden en dragen fan minsken yn oarlochstiid oars en wêrom kriget hy dêr de skuld fan?

Troch dy ferrekte oarloch slute de minsken hjoeddedei de eagen, wylst Sjoerd net fuort sjen wol foar de wierheid. Hy sjocht werom op syn jierren as lytse jonge en ûnderfynt dat de oarloch út it lân, mar nea út it hert is. Komt de oarloch in oantal jier nei de befrijing dan dochs noch mei ferrassingen? Of bliuwt it noch altyd stil op souder…

Vertaald naar het Nederlands

Het is 1944. Sjoerd groeit tijdens de oorlog op met zijn vader en moeder, maar het zijn moeilijke tijden.

Vader kan opzichter worden op de zuivelfabriek en moeder… Moeder doet soms alsof de oorlog helemaal niet bestaat. Als Sjoerd opgroeit tot een jonge man, krijgt hij vragen. Waarom verandert het gedrag van mensen in oorlogstijd en waarom krijgt hij daar de schuld van?

Door die verdomde oorlog sluiten mensen tegenwoordig de ogen, terwijl Sjoerd de waarheid niet wil wegkijken. Hij kijkt terug op zijn jaren als kleine jongen en ervaart dat de oorlog het land uit is, maar nooit uit het hart. Brengt de oorlog een aantal jaren na de bevrijding nog verrassingen met zich mee? Of is het nog stil op zolder…

Kinderen van foute ouders

Posted by

“Ik was jarig en werd acht. Ik mocht een paar vriendinnetjes uitnodigen. Ik zat in de tuin op ze te wachten. Het werd drie uur, vier uur, en om vijf uur begreep ik dat er niemand zou komen.”

Een fragmentarische documentairevoorstelling van Theatergroep De Jonge Honden, uitgevoerd door 15 jongeren, over kinderen die de pech hadden geboren te worden in een gezin dat aan de foute kant stond tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In Kinderen van foute ouders geven we deze kinderen een stem en delen we hun verhalen over de oorlog, de bevrijding en de “schuld” die zij droegen na de oorlog. Een voorstelling over wraak en angst in een periode waarin werd gezocht naar rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid.

Daar ben ik eerder geweest

Posted by

Inspiratiebron voor de voorstelling waren “ de briefjes uit de trein” . Joden op transport van Westerbork naar Auschwitz hebben honderden afscheidsbriefjes en briefkaarten uit de trein gegooid.

Er wordt stilgestaan bij de gevolgen van oorlogsgeweld over de hele wereld toen en nu. Door de oorlog in de Oekraïne en het aantal vluchtelingen in Nederland ten gevolge van oorlogen worden ook wij dagelijks geconfronteerd met oorlog en geweld. We proberen een beeld te schetsen van waar we nu staan met elkaar, op weg naar vrede en veiligheid voor iedereen.

Wanklank

Posted by

‘De teekenen des tijds doen mij een donkere toekomst voorzien.’ Honderd jaar geleden overleed Gerard Bolland, filosoof aan de Universiteit van Leiden. Zijn provocerende gedachtegoed en bulderende colleges deden veel stof opwaaien. Bolland ontpopte zich tot grondlegger van het fascistisch gedachtegoed in Nederland: bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd zijn laatste toespraak zelfs opnieuw gedrukt en verspreid. In 2003 werd zijn borstbeeld verwijderd uit de Tweede Kamer – gecanceld, zou je kunnen zeggen. Terecht. Of niet?

Wanklank duikt in het turbulente leven van deze bewust vergeten filosoof, met een filmische mix van jazz en klassieke muziek. De acteurs en musici van KASSETT en Ikarai kruipen in het hoofd van Bolland. Als we ons zelfs in hem kunnen inleven, dan lukt dat bij iedereen. Want we moeten een poging blijven doen ons tot een onbegrijpelijke ander te verhouden. Toch? Of moeten we iemand als Gerard Bolland niet eens wíllen begrijpen?

Het Gebeurde

Posted by

Herdenkingsvoorstelling met indringende monoloog, omlijst door Klezmermuziek op basis van de autobiografische verhalen van de bekende Nederlandse schrijfster Marga Minco (1920).

Actrice Thea Rijsewijk vertelt over het lot van de joden tijdens de oorlog en hun vervolging door de Duitse bezetter. Als toeschouwer beleef je mee hoe een gewoon Joods gezin in een rijtjeshuis geleidelijk van de Nederlandse samenleving wordt afgesneden, om uiteindelijk naar een vernietigingskamp te worden afgevoerd. Alleen Marga weet te ontkomen. Zij werd door niet-Joodse medeburgers geholpen, maar haar familieleden en de meeste andere Joden niet.

Ravensbrück

Posted by

Aline Eugenie Vervoort, de grootmoeder van Stefanie Claes, verbleef tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan een jaar in Ravensbrück, een vrouwenconcentratiekamp in Duitsland. Een trauma tijdens haar verdere leven. Ook voor haar dochter, de moeder van Stefanie. Hoe komt het dat trauma’s worden doorgegeven over generaties heen?

“Het verhaal is triest, maar ik wil er ook hoop uit puren. ­Tonen dat het leven voortgaat, dat er nieuwe generaties komen en dat je de mogelijkheid krijgt om de zwaarte achter je te laten.” Stefanie Claes in De Standaard

Dus jij zegt

Posted by

Een komische voorstelling over de polarisatie, waar die in het verleden toe heeft geleid en over onze angsten dat dat weer zou kunnen gebeuren.

We leven in een tijd van sterke meningen. En sterke meningen zijn aan de ene kant heel eng, ze maken karikaturen van onze tegenstanders totdat ze geen mensen meer lijken. En het verleden heeft aangetoond wat mensen elkaar kunnen aandoen als je dat maar ver genoeg doorzet.

Maar aan de andere kant zijn sterke meningen ook heel grappig. Ze maken ziende blind, luisterend doof en zijn de bron van talloze onnodige conflicten: kortom ideaal materiaal voor komedie!

Dus jij zegt opent de deur naar een veiliger publiek debat door iedere kant van ieder conflict in onze huidige maatschappij precies even serieus te nemen, namelijk: zo min mogelijk. En in hoeverre doen we zelf mee aan de polarisatie? Hoe serieus nemen we onze politieke tegenstanders nog? Is het klikken op schandalige nieuwskoppen over wat “die anderen” nu weer iets voor belachelijks gezegd of gedaan zouden hebben niet hetzelfde als de roddels van vroeger dat joden kinderen zouden eten? En hoeveel waarde heeft het woord facisme nog, als iedereen elkaar voor facist uitmaakt?

Alle kanten worden in deze voorstelling even hard voor gek gezet, te beginnen met de spelers zelf. Samen om onszelf lachen is een mooi begin van beter luisteren en minder schreeuwen. En in onze zoektocht naar een oplossing klinkt opeens de stem van een van de overlevers van de oorlog: de oma van een van de spelers, die in een Japans kamp in Indonesië de tijdelijkheid van vijandschap leerde inzien.

Dus jij zegt wordt in een Joodse School gespeeld en de geschiedenis van het pand wordt speciaal voor Theater Na De Dam aan deze voorstelling toegevoegd.

NB Deze voorstelling bevat sporadisch grof taalgebruik.

Ben ik mens genoeg?

Posted by

Montagevoorstelling waarvoor de makers zich hebben laten inspireren voor de verhalen van de Struikelstenen op Schouwen-Duiveland. Welke mensen zitten er achter deze namen? Hun verhaal wordt in deze voorstelling verteld via theater, poëzie, dans en muziek. Deze verhalen van toen worden doorgetrokken naar vandaag, met als rode draad de vraag: ‘Ben ik mens genoeg?’

In het stuk komen thema’s als uitsluiting, vrijheidsbeperking en polarisatie aan bod. Maar ook samenwerking, verbinding en ontmoeting.

Een uurtje gelukkig te zijn

Posted by

Een swingend jazzorkest van acht muzikanten en een zanger/verteller laten de heerlijke Nederlandstalige muziek uit de jaren ’30 en ’40 van (Joodse) artiesten opnieuw klinken tegen de achtergrond van een tijd waarin de angst regeerde en niets zeker was. Met evergreens van Bob Scholte, Johnny & Jones en Max Tak tot aan We zien elkaar weer (We’ll meet again) van Jetje van Radio Oranje.

Wat betekende deze muziek destijds in het leven van de gewone man en vrouw? En hoe zing je over onschuldige zonnetjes terwijl je leven als Joodse artiest op het spel staat? Waar vinden wijzelf moed en hoop in onze zorgelijke tijd, met opnieuw oorlog in Europa, opkomend extreem rechts en een wankel klimaat?

Over radio’s, soldatenliefjes, een bloeiende Betuwe en … zonnetjes.

Me and Mr. Jansen (in English)

Posted by

Met tolk Nederlandse Gebarentaal

English
It all started when the storyteller stumbled upon a black and white picture of a razzia in 1943. In the image, he recognised his current home in the centre of Amsterdam. An older couple was being pulled out of the building by men in white coats, officers of the SS. What must a storyteller do when faced with such a story? He peels the layers off the past, waking up sleeping ghosts, like the Dutch barber who used to live on the ground floor, Mr. Jansen. Inquiring him about forgotten secrets, distant memories of buried sins.

Me and Mr. Jansen is an engaging solo storytelling show that invites the audience to venture beyond concepts such as “right” and “wrong”. Who plays innocent, and who wears the traitor’s costume? Can we even choose which roles we play or are we nothing but figures trapped in the wheel of history, endlessly repeating our parts?

Nederlands
“Het is een gevoelige zaak om de juiste kapper te vinden. Ik bedoel, iemand die een schaar zo dicht bij je keel houdt, zou iemand moeten zijn die je vertrouwt, nietwaar?”

Een voorstelling over een Nederlandse kapper genaamd Jansen en een Israëlische storyteller die naar de kapper moet.

Bij de voorstelling is een Nederlandse gebarentolk aanwezig.

Na de succesvolle samenwerkingen met Sahand Sahebdivani, betreedt theatermaker en storyteller Raphael Rodan nu in zijn eentje het podium, met een voorstelling die dichter bij hem en zijn geschiedenis staat dan ooit. Een ongemakkelijke voorstelling waarin hij onderzoekt hoe verraad werkt, en waarin zijn Joodse afkomst en alles wat er met zijn familie gebeurde in de Tweede Wereldoorlog centraal staan. Een project dat gaat over de vraag of je aan je eigen geschiedenis kan ontsnappen.

Het verhaal
Raphael liet zich inspireren door een zwart-wit foto die hij toevallig onder ogen kreeg. “Ik herkende de straat: de foto is genomen vanaf de andere kant van de gracht waar ik nu woon. Hij is genomen in 1943. Er lopen kinderen in de rij, soldaten om hen heen. In de hoek, nauwelijks zichtbaar, schoppen enkele jongens gekleed in witte jassen een voordeur in. De voordeur waarachter ik nu leef.” Enkele weken later vond het bejaarde joodse echtpaar dat in het appartement woonde de dood, in concentratiekamp Sobibor. Niet veel later werd het appartement overgedragen aan een ander: de heer Jansen, de kapper van beneden. Als beloning na een stiekeme daad van verraad? Of was meneer Jansen een onschuldig slachtoffer van de situatie? Of werd hij gedwongen om deze keuze te maken om zijn dierbaren te beschermen?

About the artists

Raphael Rodan (1980, Jerusalem, Israel) is an award-winning theatre maker and storyteller. Since he moved to Amsterdam, he had created a few hit storytelling shows like: the winner of Amsterdam fringe 2017 “My Father Held a Gun”, about the nature of war. His work has received international recognition, playing in theatres and festivals all over Europe. Apart from writing and performing, Raphael also teaches storytelling, In 2014, together with Farnoosh Farnia and Sahand Sahebdivani, he created The Mezrab Storytelling School. Since 2018, together with Sahebdivani, he has been working as the Artistic Director of the Amsterdam Storytelling Festival. The vision of the festival is to link the ancient art of storytelling with today’s most current burning questions.

Titus Tiel Groenestege (1959, Angerlo, The Netherlands) Titus’s career as an actor and director stretches over 4 decades. Among the many awards and highlights of his work, one might mention ‘False Waltz’, which he created, together with Ria Marks, a trilogy depicting the life of a couple through the three stages of their life: love, marriage, and old age. This highly acclaimed and successful production was played all over the world and was made into a movie, nominated for an Emmy Award in 2007. Although still active as an actor, Titus Tiel Groenestege has lately been mainly known as a director. Drawing from the diversity of his own acting experiences, his field of work covers theatre, cabaret, slapstick, music theatre, bands, classical orchestras, dance and movement theatre.

We geven het door

Posted by

Op donderdag 4 mei vanaf 21.00 uur presenteren DOX, Theater Utrecht en Stadsschouwburg Utrecht een gezamenlijk programma in het kader van Theater Na de Dam. Hoe werken momenten uit het verleden door in het heden en de toekomst? Utrechtse makers delen deze avond hun visie op vrijheid.

We willen weten waar we van gemaakt zijn en wat ons heeft gevormd. Het verleden wordt herdacht, verhalen verteld, gedichten voorgedragen en de liefde voor muziek gedeeld. Het programma bestaat onder andere uit een panelgesprek over de naschokken van de geschiedenis en hoe deze doorwerken in het heden en de toekomst, een interactieve journey naar vrijheid, muziek van Anne-Fay Kops en optredens van jonge DOX Club-performers. Ook bespreken we vrijheid aan de hand van verschillende tekstfragmenten uit de voorstelling Quake.

“Hoe leed doorwerkt in het nu, maar ook tot iets hoe wij als samenleving zijn geworden, tot wie we zijn en hoe we daar ook weer een nieuw iets tegenover zouden kunnen zetten." – Casper Vandeputte, regisseur en schrijver Quake.

Ludmilla

Posted by

De vijfsterrenvoorstelling Ludmilla – Total Verrückt, gebaseerd op de Westerbork-opera uit 1944, is op 4 mei 2023 opnieuw te zien in Muziekcentrum Enschede. De opera was onderdeel van de laatste ‘Bunter Abend’ in kamp Westerbork, geschreven en uitgevoerd door de Gruppe Bühne; een theatergezelschap van artiesten die tussen 1942 en 1944 gevangen zaten in het kamp. In de versie van regisseur Eva Buchmann, dramaturg Ben Hurkmans en pianist Marcel Worms worden fragmenten van de opera afgewisseld met teksten van kampgevangenen Philip Mechanicus, Etty Hillesum en Ida Simons.

Kamp Westerbork, juni 1944. In de ochtend was het zoveelste transport vertrokken. Veel tijd om stil te staan bij het afscheid van familie en vrienden hadden de achtergebleven kampgevangenen niet. ’s Avonds was het tijd voor vermaak. Cabaret! Een ‘bonte avond’, waarbij de kampcommandant Albert Konrad Gemmeker steevast op de voorste rij zat. Op het programma van die avond stond: Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band, een opera-pastiche van Erich Ziegler en Willy Rosen. Op het toneel: de Gruppe Bühne onder leiding van Max Ehrlich, een gezelschap met de beste acteurs en zangers van die tijd.

Total Verrückt! was de laatste grote revue in kamp Westerbork. Op 3 augustus werden alle culturele activiteiten verboden door kampcommandant Gemmeker. Een maand later werden bijna alle leden van de Gruppe Bühne op transport gesteld richting Theresienstadt. Willy Rosen en Max Ehrlich kwamen in Auschwitz terecht, waar zij werden vermoord in de gaskamers. Erich Ziegler wordt op 12 april in kamp Westerbork bevrijd.

Voorstelling speelt op meer data, zie hier de gehele speellijst.


‘’Regisseur Eva Buchmann laat ons telkens voelen dat er onder de komische gebeurtenissen ook een andere werkelijkheid zit.’’
Max Arian, De Theaterkrant

Delen van de tekst en de muziek zijn bewaard gebleven en gereconstrueerd. De tekst en een piano-uittreksel van Ludmilla werden gevonden in de nalatenschap van pianiste en schrijfster Ida Simons (1911-1960), zij overleefde kamp Westerbork en Theresienstadt.

‘Als ik morgen niet op transport ga, ga ik ’s avonds naar de revue’
Hoe doe je recht aan de omstandigheden waarin de gevangen artiesten zongen en speelden, en de toeschouwers lachten en meeleefden? Hoe bevrijdend is lachen als je in doodsangst verkeert en je alle menselijke waardigheid is afgenomen?


“Deze voorstelling kruipt je onder de huid en blijft knagen. Je lacht, ook al wil en durf je niet. Dat komt ook door de sterke, fraai uitgevoerde, humoristische muziek (bij elk lijk citeert Ziegler Saint-Saëns’ stervende zwaan) en het ijzersterke zang- en acteerwerk van de drie hoofdrolspelers. Maar het is vooral het absurde gegeven dat gevangenen met uitzicht op de dood dit soort voorstellingen maakten en bijwoonden.”
Job van Schaik, Dagblad van het Noorden

Oorlogsvrouwen

Posted by

De voorstelling Oorlogsvrouwen van Karina Holla is gebaseerd op De Oorlog heeft geen Vrouwengezicht van Nobelprijswinnares Svetlana Alexijevitsj. Zij interviewde driehonderd vrouwen uit de voormalige Sovjet-Unie over hun ervaringen als soldaat in de Tweede Wereldoorlog. “Een monument voor lijden en moed in onze tijd”, aldus het Nobelcomité.

Vrouwen in de Tweede Wereldoorlog
Alexijevitsj interviewde driehonderd vrouwen uit de voormalige Sovjet-Unie over hun ervaringen in de Tweede Wereldoorlog. Russische, Oekraïense, Wit-Russische, Georgische vrouwen die in 1941 de oorlog ingingen om hun land tegen Hitler te verdedigen. Vaak meisjes nog. Schouder aan schouder vochten zij tegen deze invasie: partizanen, piloten van gevechtsvliegtuigen, mecaniciens en scherpschutters. In plaats van bruiden werden ze soldaten. Ze vochten net als de mannen, geweer en bajonet in de aanslag.

“Er is maar één weg, de mens liefhebben. Hem met liefde te begrijpen.”
 – Svetlana Alexijevitsj

Moedig en onverzettelijk
De vrouwen dragen geweren die soms groter zijn dan zijzelf of alsof het geweer een pop is. Ze werden gevangen genomen, gefolterd en gedood. Geconfronteerd met grote wreedheid bleven ze moedig en onverzettelijk. Vrouwen die vier jaar lang geen vrouw mochten zijn. Lang werd er gezwegen. Wat zij meemaakten aan het front was te gruwelijk. Maar ze zijn het niet vergeten. Karina Holla, winnares van de Theo d’Or 2018, vertelt hun verhaal, een verhaal van onvoorstelbaar sterke vrouwen in onvoorstelbare omstandigheden.

“Rustig vertelt theatermaker Karina Holla de gruwelijke, korte verhalen die hoop en weerbaarheid ademen.”
– de Volkskrant ★★★★ 

“Karina Holla glorieert als krachtige oorlogsvrouw (…) In haar grandioze spel komen kwetsbaarheid en onverzettelijkheid schitterend samen.”
– Theaterkrant ★★★★

Titus Brandsma – Sterk in zwakheid

Posted by

Een voorstelling over Titus Brandsma; vrijheid, menswaardigheid en naastenliefde.
Ontmoet Titus Brandsma vanuit het perspectief van de mensen om hem heen, zoals zijn leerling Godfried Bomans.

Een samenwerking tussen toneel en verteltheater.

De Kinderen van de Hollandse Schouwburg

Posted by

De Kinderen van de Hollandse Schouwburg is een muziektheatervoorstelling over de geheime reddingsoperatie van honderden kinderen uit de Hollandse Schouwburg in Amsterdam. Het is een spannend, waargebeurd oorlogsverhaal dat speelt in een verschrikkelijke tijd. De Hollandse Schouwburg werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers misbruikt als verzamel- en deportatieplaats van Amsterdamse Joden. Hoe is het mogelijk dat kinderen aan de Nazi’s wisten te ontsnappen? Daar kom je wel achter!

Deze interactieve voorstelling – bedoeld voor kinderen vanaf 9 jaar – wordt gespeeld door twee acteurs en een muzikant. De toeschouwers krijgen de kans om mee te doen in een aantal scenes. Er worden vragen gesteld als: ‘Wat zou jij doen?’ en; ‘Hoe bewaren we de vrede?’. Op die manier worden kinderen uitgedaagd hierover na te denken. ‘Kinderen van de Hollandse Schouwburg’ wordt gespeeld in Theater de Cameleon. De voorstelling kan vanaf april 2023 tot eind 2024 ook geboekt worden door basisscholen.