“Terwijl we in onze jeugd vooral bezig waren met andere oorlogen, zoals die in Irak en Afghanistan, voelden wij weinig verbinding met de Tweede Wereldoorlog. Waar klasgenoten verhalen meekregen van hun grootouders, moesten wij het doen met wat we op school onderwezen kregen. Het leek vooral een Europese oorlog te zijn, waarbij de rest van de wereld ontbrak in dit narratief. Nu we zelf kinderen hebben, vinden wij het belangrijk om ons meer te verbinden met het land waar we wonen en de geschiedenis die daarbij hoort. Dit heeft ons geleid naar het Frans Militair Ereveld in het Zeeuwse Kapelle. Naar de graven van Marokkaanse soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog onder de Fransen vlag streden. Wat deden deze Marokkanen in Nederland? Waarom streden zij onder koloniaal gezag tegen de nazi´s en voor de vrijheid van Europa? En waarom hebben wij hier nooit iets over geleerd op school?”
In 2024 doken Mahfoud en Marcos in de vergeten verhalen van Marokkaanse soldaten die onder Frans koloniaal gezag vochten voor de vrijheid van Europa. Dit onderzoek vormt de basis voor de voorstelling Gharib, die in 2025 in première gaat. Hierin brengen Marcos en Mahfoud een verhaal tot leven van twee beste vrienden die meevochten, maar waarvoor precies? Vrijheid? Onafhankelijkheid? Erkenning? Loyaliteit?
Deze tijd
“We denken dat in deze tijd een voorstelling over WOII en Marokkaanse soldaten extra relevant kan zijn. Ook om verschillende groepen dichter bij elkaar te brengen en de verharding in de maatschappij een beetje tegen te gaan. Met deze voorstelling kunnen we andere gesprekken op gang krijgen.”
Na afloop van de voorstelling in Dakota Den Haag, Maaspodium Rotterdam en Theaterproductiehuis Zeeland is er een nagesprek met Marcos en Mahfoud.
Over Theatercollectief Ayvu
Theatercollectief Ayvu wordt gevormd door Marcos Valster Da Costa Ferreira en Mahfoud Mokaddem, acteurs, theatermakers en docenten met een gedeelde passie voor het vertellen van urgente en persoonlijke verhalen. De samenwerking begon op de Jeugdtheaterschool en groeide verder tijdens hun opleiding aan de Academie voor Theater in Tilburg. Sindsdien geven ze een stem aan thema’s die voortkomen uit hun roots, de diaspora en hun plek in de samenleving. Met een filosofische en speelse blik onderzoekt Marcos in de voorstelling Grijs Gebied wat het betekent om Nederlander te zijn als Braziliaanse geadopteerde. Mahfoud opent de deuren naar zijn klaslokaal in de solovoorstelling MOED, waarin hij de schijnwerpers richt op kansenongelijkheid, het onderwijssysteem en stereotype beeldvorming. Met theatercollectief Ayvu zetten ze vragen in beweging en verhalen centraal die te vaak onderbelicht blijven.
Theater Na de Dam
In heel Nederland voorstellingen na de herdenking
Stuk Stoppelman
Posted by
De Amsterdamse, Joodse arts Marie Stoppelman zat samen met broer Theo ondergedoken in Huize Wolfswaard in Wageningen. Een paar dagen voor Marie’s 30ste verjaardag in 1944 werden zij verraden en opgepakt. Vervolgens was hun eindstation Auschwitz. Als arts kreeg Marie de kans aan de gaskamers in Birkenau te ontkomen, werd noodgedwongen Kapo en assisteerde Mengele bij zijn gruwelijke experimenten. Bij de bevrijding door het Rode Leger op 27 januari 1945 was Marie op sterven na dood. Ze werd in de ziekenboeg gehouden; men zei dat het geen zin had haar te verplaatsen omdat ze niet levend aan zou komen. Deze zinnen hebben haar hele leven beïnvloed en levensdrift gegeven.
Deze kleine, pittige dame was niet stuk te krijgen en gaf alles, koste wat het kost, om levens van kinderen te redden. Zij promoveerde, werkte in Amerika, kwam terug en werd Chef de Clinique Kindergeneeskunde in het Amsterdamse Binnengasthuis. Ondertussen leefde Mengele in Brazilië en was de meest gezochte Nazi. Marie had meerdere officiële verklaringen afgegeven en wenste vurig dat deze sadist gepakt zou worden. Pas in 1992 bevestigde men Mengele’s dood, nadat zijn zoon DNA afstond. Tijdens Marie’s pensioen namen verdrongen herinneringen bezit van haar geheugen en beaamde zij Primo Levi; ‘Vrij, maar niet verlost’.
Stuk Stoppelman is een herbeleving van het oorlogsverleden van Marie, gespeeld door Gonny Gaakeer.
* Let op: op 27 april vertelt Gonny Gaakeer in haar eentje het verhaal van de voorstelling tijdens de Open Joodse Huizen in Boerderij de Wolfswaard waar Marie Stoppelman ondergedoken heeft gezeten. Dit is zonder theateropstelling en Floris van der Vlugt (muziek).
“Het beneemt je de adem wanneer Gaakeer haar roze vest als kindje voor zich houdt, wetend dat ze deze zuigeling een middel toe moet dienen met de dood tot gevolg. We voelen de angst, de onmacht” (Theaterkrant).
Gonny Gaakeer over Stuk Stoppelman: “Marie Stoppelman wilde geen kinderen om haar trauma niet door te geven. Als kinderarts, gepromoveerd in taaislijmziekte en kinderkanker, was haar taak om ieder kind zo goed mogelijk, tot het uiterste, te behandelen. Dat mocht ze in Auschwitz niet doen. Marie was een pinnige dame. Ze is eenzaam geweest in haar trauma, heeft het weggestopt door veel en hard te werken. Ik bewonder haar overlevingsdrang en vraag mij af: hoe overleef je deze ervaringen? Wat doet dat met je leven? Hoe ga je een ‘gewoon’ leven aan? Zou ik het overleefd hebben, zou ik die kracht hebben? Of zou ik mezelf opgegeven hebben?”
Over Gonny Gaakeer
Actrice en theatermaker Gonny Gaakeer heeft veel gespeeld onder andere in het Duits, Fries en Engels. Zij is vanaf 2 mei 2024 via SKY te zien als Naomi Hoffmanova in de Engelse serie ‘The Tattooist of Auschwitz’ naar het gelijknamige boek van Heather Morris. Een greep uit films en series waarin zij speelde: De Joodse Raad, De Ring, Het verloren Transport, Het boek van alle dingen, Moffenmeid, All Stars, Nynke en de Duitse producties Mord mit Aussicht, Rentnercops. Bij Theaterproductiehuis Zeelandia initieerde Gonny het succesvolle Zeeuwse Vrouwen naar het boek van Kees Slager in regie van Dic van Duin.
Scherven en flitsen
Posted byTwee van mijn vier grootouders leven nog. Onlangs zijn er twee gestorven. Allemaal zijn ze opgegroeid in de Tweede Wereldoorlog. Twee van hen in Nederlands-Indië en twee van hen in Nederland. Uiteindelijk bracht de oorlog hen allemaal naar Den Haag. De stad waar ikzelf ook ben opgegroeid en waar ik woon. Via een reconstructie van hun levensbepalende jaren als puber tijdens en na de oorlog doe ik een ultieme poging ze beter te leren kennen. Ze beter te begrijpen. Ze nog één keer de vragen te stellen over de oorlogstijd die ik nooit heb durven stellen. Voordat het te laat is en dat onmogelijk zal zijn. Maar moet je wel willen weten wat nooit verteld wordt?
“Deze nieuwe theatertekst is helder, goed opgebouwd en ontroerend. Billy de Walle vertelt beeldend en hij maakt muziek met gitarist en pianist (en broer) Moos. Billy toont hoe diep mensen hun oorlogservaringen kunnen wegstoppen” aldus Volkskrant over Scherven en flitsen.
Over Billy de Walle
Billy de Walle (1995) is acteur en muzikant, afgestudeerd aan de HKU (2019). Hij speelde daarna in voorstellingen van onder andere HNT Jong, de Veenfabriek en Bellevue Lunchtheater. In 2022 speelde Billy de titelrol in Erik of Het Klein Insectenboek bij Het Nationale Theater. Billy speelde eerder met zijn broer Moos in Dierenverhalen en Archipelago bij Het Nationale Theater. Verder speelde hij in tv-series als Divorce en Flikken Maastricht en speelde hij een rol in de film Lost Transport. Billy is genomineerd voor de Piket Kunstprijzen 2020 en 2022 in de categorie Toneel, de prijs voor veelbelovende jonge, professionele kunstenaars.
Männerbund
Posted by“Ontwapenend in zijn eenvoud, ontroerend in zijn historische dimensies (…) Het belang van Brinkmans verhaal is te groot om bij een eenmalige uitvoering te blijven” aldus Theaterkrant in 2019 toen Männerbund in première ging. Gelukkig blijft het niet bij een eenmalige uitvoering en wordt Lars’ voorstelling regelmatig hernomen. Dit jaar in de Verkadefabriek, Den Bosch op 3 en 4 mei 2025.
Het Homomonument, Amsterdam. Drie roze driehoeken in graniet, gelegen op de Westermarkt, waar elk jaar op 4 mei de vervolging van homoseksuelen overal ter wereld wordt herdacht. Wat weinig mensen weten is dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog een grote daling is geweest in de vervolging van homoseksuelen in Nederland. Sterker nog, de homo-scène leek in de bezettingstijd zelfs te floreren.
“Ontwapenend in zijn eenvoud, ontroerend in zijn historische dimensies (…) Het belang van Brinkmans verhaal is te groot om bij een eenmalige uitvoering te blijven”
Theaterkrant
Getriggerd door deze bevindingen probeert acteur en theatermaker Lars Brinkman een nieuw licht te werpen op de geschiedenis die we allemaal denken te kennen. Is slachtofferschap verslavend? Is er een verband tussen homoseksualiteit en fascisme? Wat heeft de hechte mannenband, de aantrekkingskracht van het uniform en de verafgoding van het mannelijke lijf binnen het SS-leger met elkaar te maken?
In Männerbund vraagt Lars, zelf homoseksueel, zich af waarom we ons laten leiden door ongemak en schaamte in gesprekken over zaken die simpelweg niet eenduidig zijn. Hoe kunnen we op zoek gaan naar een eerlijke vorm van emancipatie?
5 mei is de voorstelling onderdeel van een vrijheidsmaaltijd in de Westerkerk in Amsterdam. Info hierover volgt.
Koffer vol geheimen
Posted byWat vertel je aan je kinderen als je een oorlog hebt meegemaakt? In 1945 hielden de meeste mensen die koffer vol geheimen liever dicht. Zo gaat het nu nog. Vluchtelingen komen naar Nederland met hun eigen koffers. Ook zij houden die liever dicht. Maar weten wat oorlog is, helpt de vrede te vieren.
In de nieuwe muzikale voorstelling van het Groningse 4 Mei-Projekt-koor en STEK (de jonge loot van het 4 Mei-Projekt) gaat de koffer open met verhalen én liederen over hoop en zwijgen, wegkijken, over helden en daders. Dichteres en koorlid Sylvia Dragstra schreef speciaal voor deze voorstelling het gedicht ‘Hese stenen’. De jonge Groningse componist Karel Stegeman zette het op muziek. De verhalen in de voorstelling zijn gebaseerd op persoonlijke- en familiegeschiedenissen van koorleden, musici en spelers.
Sporen
Posted byToen Sylwia jong was, en Opa oud, zorgde ze voor hem. Als hij hoestte klopte ze het slijm los. Als hij vertelde luisterde ze aandachtig. Toen ze hem op een dag moest aankleden en naar het gemeentehuis moest brengen wist ze niet waarom. Hij bleek een medaille te krijgen voor zijn werk in het verzet, iets waar ze nooit iets over heeft geweten. Daar beginnen de vragen.
Sylwia gebruikt zelfgemaakte poppen als medium om het verhaal van Opa laagje voor laagje te ontdekken, tot ze zelf niet meer weet waar in vredesnaam goed begint en slecht ophoudt. Een verhaal over kleindochters en grootvaders, over oorlog die zo anders is dan wij die kennen, over vrouwen, treinen en mieren.
Antje
Posted byAmsterdam 1990, vijfenveertig jaar na de Tweede Wereldoorlog.
Een vijftigjarige vrouw, opgegroeid in het buitengebied van een klein plaatsje ergens in Drenthe, krijgt een schokkende ervaring te verwerken. In een monoloog van ongeveer 50 minuten maakt ze haar publiek hier deelgenoot van. In een laatste scène van het alles overstijgende niets waarin Antje zich geplaatst voelt, komt ze tot het inzicht; er gloort hoop voor de toekomst.
Dit verhaal vormt niet de getuigenis van één persoon maar eerder een echo van vele stemmen die samenkomen in één verhaal.
De jodenverraadsters
Posted byDe Jodenverraadsters is het waargebeurde verhaal van twee Joodse vrouwen in de Tweede Wereldoorlog. De Joodse Ans van Dijk en Rosa Roozendaal worden beide als politiespionnen geronseld door rechercheurs van het beruchte Bureau Joodse Zaken. De één begint aanvankelijk alleen een verhouding met een NSB’er om haar familie te redden. De ander verraadt in dienst van de Duitsers om meer dan alleen zelfbehoud honderden van haar eigen volk.
De jodenverraadsters is een voorstelling over verraad, relaties en de verstrekkende gevolgen van keuzes die worden gemaakt. Het is een stevige confrontatie met de donkerste schaduw van oorlog. Wat beweegt iemand tot verraad? Wanneer word je als slachtoffer dader? Of kan je allebei zijn? En al heel snel in de voorstelling dient zich bij ons allemaal de vraag aan: wat zou ik doen?
De in 2023 overleden Helmert Woudenberg schreef een betekenisvol stuk over verraad en overleven. Zijn eigen worsteling met het oorlogsverleden van zijn ouders had hem al eerder naar dit thema gebracht. Als geen ander bleek juist hij in staat het pijnlijke bespreekbaar te maken. Dat doet Troost nu door het stuk in het kader van Theater Na de Dam te brengen rond de 4 en 5 mei herdenking.
De voorstelling speelt op meer data, zie hier meer informatie.
We’ll Meet Again!
Posted byOp de avond van de Nationale Dodenherdenking zetten theaters zich in om deze dag van extra betekenis te voorzien. Aan de Slinger organiseert deze voorstelling samen met het 4/5 mei Comité Houten.
Zangtrio The Forces Sweethearts staat stil bij 80 jaar vrijheid in Nederland. Herinneringen worden tot leven gebracht dankzij muziek uit de jaren 30, 40 en 50, afgewisseld met gedichten en anekdotes uit de tijd rondom de Tweede Wereldoorlog. Bekende hits van onder anderen Vera Lynn, Doris Day en The Andrews Sisters komen voorbij. Liedjes als Bei mir bist du schön, Rum and coca cola, Those were the days en natuurlijk We’ll meet again. Met hun prachtige driestemmigheid, swingende danspassen en stijlvolle outfits zorgen de ‘sweethearts’ voor een feest der herkenning.
De aanslag
Posted byDe veelgeprezen toneelbewerking van de bestseller van Harry Mulisch is terug in Haarlem! Ook 80 jaar na de bevrijding is De Aanslag een must-see. Een indringend en spannend verhaal over schuld, verantwoordelijkheid en de impact van oorlogsherinneringen.
Het is de hongerwinter van 1945. Naast het huis van de twaalfjarige Anton wordt een collaborerende agent doodgeschoten. Zijn buren verplaatsen het lichaam voor het huis van de familie Steenwijk. Nadat zijn familie is opgepakt en gefusilleerd door de Duitsers, blijft het waarom van de gebeurtenissen hem gedurende zijn leven achtervolgen. Anton beseft meer en meer dat er een zeer dunne scheidslijn is tussen goed en fout. Een prangende vraag werpt zich op: is de schuldige misschien niet ook onschuldig, en de onschuldige misschien ook schuldig.
Je kan niet anders dan constateren dat het verhaal niets aan zeggingskracht verloren heeft, de vrijheid van de mens blijft kwetsbaar en is anno nu niet vanzelfsprekend. Leendert de Ridder speelt Anton van Steenwijk. Peter Bolhuis en Henriëtte Tol speelden beiden eerder in deze voorstelling en keren terug. De cast wordt compleet gemaakt door Tim Linde en Anna Bartels.
Jan Eisenga
Posted byJan Eisenga is een theatraal eerbetoon aan een “strider foar rjocht en frijdom”. Zonder aarzeling kwam hij op voor vrijheid, sprak hij zich uit tegen machtsmisbruik, staatsterreur, willekeur en het recht van de sterkste. Dit alles vanuit het volste vertrouwen in de rechtsstaat. Hij dacht dat het met de April-mei stakingen van 1943 niet zo’n vaart zou lopen. Dat het verspreiden van een folder of het doen van een oproep tot een schoolstaking niet zo’n probleem zou zijn. Dat het wel goed zou komen. Maar dat kwam het niet. Op 5 mei 1943 maakte een Duits vuurpeleton een einde aan zijn leven, twee dagen nadat hij was gearresteerd.
Jan Eisenga is tot zwijgen gebracht, maar zal niet worden vergeten. “Ik wol frij wêze yn dwaan en litten”. Dat deze wens ruw verstoord werd door zijn radicale keuze om niet te blijven zwijgen en op te komen voor vrijheid en vrije meningsuiting is nog steeds een drama. Jan Eisenga was niet uit op heldendom en eeuwige roem en ging dilemma’s niet uit de weg. Hij kon radicaal zijn, soms naïef en ongeduldig, maar ook was hij veelzijdig, talentvol en onbevreesd. De bezetter bracht hem tot zwijgen, maar zijn stem zullen we niet vergeten.
Deze theaterproductie hoopt een stem te geven aan deze wens. Vrijheid en vrije meningsuiting, rechtvaardigheid en een rotsvast geloof in onze rechtstaat is ook vandaag de dag niet vanzelfsprekend. Het levensverhaal van Jan Eisenga geven we door, daar is geen ontkomen aan.
Op 4 mei is de ontvangst na de stille tocht om 20:30, daarna aanvang voorstelling.
De lijst
Posted byIn deze nieuwe kleinkunstvoorstelling gaat Frédérique Arnold op zoek naar het vrouwelijk perspectief van het verzet in de Tweede Wereldoorlog. Als kleindochter van een opa die de oorlog overleefde en als dochter van een VN-veteraan heeft het mannelijk narratief altijd de boventoon gevoerd in oorlogsverhalen binnen de familie. De Lijst focust juist op vrouwen.
Hoe schrijven we geschiedenis? En hoe houden we verhalen levend die nooit zijn opgeschreven of doorverteld? In deze solo duikt Frédérique via haar oudtante Riet het verleden in en gaat ze op zoek naar de rol die vrouwen 80 jaar geleden hebben gespeeld.
De Lijst gaat over het wegcijferen van dat wat deze echtgenotes, moeders, huisvrouwen en studenten deden vanuit een vanzelfsprekendheid om anderen te helpen. Een zoektocht om deze helden te ontmoeten, voordat hun verhalen voorgoed verloren gaan.
The Making of Berlin
Posted byThe making of Berlin is een portret van een stad, opgebouwd rond het uitzonderlijke verhaal van Friedrich Mohr, een Berliner die tijdens de Tweede Wereldoorlog als orkestregisseur – de “roadie” van het orkest – bij de Berliner Philharmoniker werkte.
Een voorstelling met filmbeelden en live hoornmuziek waarin gezelschap BERLIN 75 jaar na datum het technische hoogstandje uitvoert zoals het initieel was gepland. Met Friedrich Mohr zelf, het orkest van Opera Ballet Vlaanderen en de Duitse acteur Marin Wuttke (Tarantino’s Inglorious Bastards).
BERLIN helpt Mohr om een onvervulde droom alsnog te realiseren. Aan het einde van WOII beslist de dirigent van de Philharmoniker om Siegfrieds Treurmars uit Wagners Götterdämmerung nog eenmaal uit te voeren. Het stuk zal live worden uitgezonden op de Duitse staatsradio. Repeteren met het hele orkest op één locatie blijkt al snel te gevaarlijk door aanhoudende bombardementen. De dirigent deelt het orkest daarom op in zeven segmenten en laat hen in aparte bunkers repeteren. De haperende (opname)techniek gooit roet in het eten.
Het is de ultieme wens van Mohr om het technische hoogstandje 75 jaar na datum uit te voeren zoals initieel gepland. De Götterdämmerung zal vanuit zeven bunkers tegelijk gespeeld worden, én integraal te horen zijn op de radio. Een huzarenstukje waarvoor BERLIN de hulp inroept van o.a. Chantal Pattyn en radiozender Klara, het orkest van Opera Ballet Vlaanderen en de Duitse acteur Martin Wuttke (bekend van Tarantino’s Inglourious Basterds).
Theater- en filmmaakster Fien Leysen registreert het creatieproces voor een achter de schermen-documentaire, te zien in de voorstelling. Gaandeweg ontdekt de toeschouwer samen met BERLIN dat het verhaal van Mohr bol staat van de onjuistheden en hij het onherstelbare lijkt te willen herstellen.
Hoe rekbaar is de waarheid in de zoektocht naar een slotakkoord?
The making of Berlin biedt een ongefilterde blik op BERLINs werkproces maar toont vooral ook het relaas van een van de “onmoedigen” die niet opstonden toen Joodse medemuzikanten en vrienden uit het orkest werden gezet.
The making of Berlin is het laatste luik uit de Holoceencyclus, waarin BERLIN de afgelopen twintig jaar verschillende stadsportretten maakte. Deze voorstelling programmeren we in samenwerking met Amare.
Tegen de wet
Posted byCarl Schmitt. Een geniale rechtsgeleerde die met juridische middelen de nazi’s hielp de democratie om zeep te helpen. Zijn ideeën vormen nog steeds munitie voor de vijanden van de liberale democratie, overal ter wereld.
In deze nieuwe voorstelling van Bo Tarenskeen wordt Schmitt, gespeeld door Hans Dagelet, geïnterviewd. Na de oorlog kreeg hij een beroepsverbod. Het is voor de grote denker de laatste kans op eerherstel. De laatste kans om zijn werk zo uit te leggen dat iedereen zal begrijpen wat hem destijds bezielde en waarom zijn werk nog steeds urgent is. De nog zeer onervaren interviewer staat op zijn beurt voor de ondankbare taak het Kwaad een menselijk gezicht te moeten geven, ten overstaan van een publiek dat hem dit niet in dank zal afnemen.
Een verraderlijk lichtvoetig filosofisch steekspel over de verleiding van gevaarlijk denken, de kracht van de wet en hoe deze ons kan verpletteren.
Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet
Posted byEen voorstelling van en met Theater Na de Dam-oprichter Bo Tarenskeen.
‘Wenen, 1923. Populisme grijpt om zich heen. Nepnieuws verblindt de massa. Gladde retoriek, de voertaal van propaganda, glipt door de filters van de kritische correctie. Met grote woorden wordt de alom groeiende afgunst gevoed. Woorden zijn niet onschuldig. Ze kunnen aansporen tot uitsluiting, verblinding, terreur. Taal kan vernietigen.
In 1923 komt de Weense Kring bijeen. Tegen de achtergrond van antidemocratische ontwrichting en demagogische dreiging – datzelfde jaar doen de nazi’s hun eerste greep naar de macht – probeert deze groep denkers de taal terug te brengen tot de essentie, te ontdoen van onduidelijkheid, valse logica en demagogisch misbruik. Taal moet helder, redelijk en zo wetenschappelijk mogelijk zijn. Als de taal helder is, zal het denken ook helder verlopen, denken ze. Iets wat die tijd wel kon gebruiken.
Ze gaan zo op in hun ideeën dat ze zich loszingen van de realiteit. Hun idealisme maakt hen blind voor de gevaren van hun tijd. Uiteindelijk staan ook zij met lege handen tegenover de overrompelende wijze waarop het populisme met taal als wapen de massa meekrijgt. Terwijl ze de taal en de ware betrekking op de wereld willen redden, zien ze niet hoe het nazisme bezig is de democratie tot op het bot te vernietigen. Aan de taal ligt het niet. Die is logisch. Die is duidelijk. Aan de taal kan het niet liggen.
In 2020 kwam theatermaker Bo Tarenskeen op het krankzinnige doch overzichtelijke idee om een elfdelige theaterreeks te maken over de logicus Ludwig Wittgenstein en zijn invloed op de wereld. Het eerste deel ging in 2021 in première. Na een uitverkochte tournee had deze een eveneens uitverkochte reprise in 2023.
Wittgenstein 1 gaf context aan Wittgensteins denken met een schets van zijn leven, zijn geestdriftig zoeken naar helderheid, logisch en ethisch. Wittgenstein 2 waagt zich aan een gevaarlijke analogie met onze tijd. Een wrang–komische voorstelling met vier spelers, over hoe het denken in zijn streven naar helderheid en waarheid zich loszingt van de realiteit.
“Bo Tarenskeen laat in tweede Wittgenstein-voorstelling mooi zien hoe machteloos het redelijke is.” De Theaterkrant, Keuze van de Criticus
Zoals onder water
Posted byMet welke gedachte of vraag begint het gevoel dat er iets niet klopt? Wat is het moment waarop je deze gedachte omzet in een daad? In de voorstelling Zoals onder water gaan jongeren op zoek naar wat verzet is, hoe klein dit kan blijven of hoe groot het kan groeien. Ze gaan met nabestaanden in gesprek over Amsterdamse vrouwen in verzet het zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Welke schakels waren er nodig om met gebundelde kracht één kind in veiligheid te brengen? Er wordt gekeken naar de positie van vrouwen toen, wat hun beperkingen waren en ook hoe vrouwen gebruik konden maken van het feit dat ze vaak werden onderschat. Welke moed en angst schuilt er in ons zelf om te voelen dat iets niet klopt en iets te zeggen of te doen als dat nodig is?
Theatre of Remembrance
Theater Na de Dam gaat onder de naam Theatre of Remembrance een bijzondere samenwerking aan met 10 Europese partners. In totaal worden tien jongerenvoorstellingen gemaakt door ruim honderd Europese jongeren onder begeleiding van professionele theatermakers. Gesprekken met ruim vijftig ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog en/of nabestaanden vormden de basis van deze voorstellingen. Een van deze voorstellingen is Zoals onder water in het Nationaal Holocaustmuseum.
De avondvoorstellingen op 26 en 27 januari zijn €10. De voorstelling op zondagmiddag, na de Nationale Holocaustherdenking in het Wertheimpark, is gratis. Wel graag even reserveren via bovenstaande knop.
Achter de façade
Posted by‘Achter de façade’ is een voorstelling die de verhalen van de mensen vertelt die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Kamp Westerbork verbleven. Het doorgangskamp op de Drentse hei was van 1942 tot 1945 het vertrekpunt voor meer dan 107.000 Joden, Sinti en Roma die vanuit hier naar de vernietigingskampen in het Oosten werden gedeporteerd. Slechts 5000 mensen hebben dit kunnen navertellen.
Kamp Westerbork was bijzonder vanwege de schijnwerkelijkheid die er werd gecreëerd: hoewel de bewoners van het kamp in sommige opzichten een ‘normaal’ leven leken te kunnen voortzetten, was het leven er ook getekend door angst en de onzekerheid van het naderende transport. Te midden van dit rookgordijn, klonk muziek. ‘Achter de façade’ reflecteert op deze dualiteit en laat enkele verhalen van Westerbork herleven. Na de eerdere Theater Na de Dam voorstellingen ‘Het zijn onze jongens’ en ‘Vrij en Vast’ werkt de vooropleiding van Garage TDI dit jaar in het kader van Theatre of Remembrance met een grotere groep jonge spelers en in samenwerking met het Noord Nederlands Orkest (NNO). De voorstelling is het resultaat van een intensief onderzoeksproces, waarbij de makers samen met de spelers de verhalen van de kampbewoners zorgvuldig hebben bestudeerd. Deze samenwerking tussen jonge theatermakers en professionele musici brengt enkele verhalen van de slachtoffers en de gebeurtenissen in het kamp tot leven op de historische locatie zelf.
Theatre of Remembrance
Theater Na de Dam gaat onder de naam Theatre of Remembrance een bijzondere samenwerking aan met 10 Europese partners. In totaal worden tien jongerenvoorstellingen gemaakt door ruim honderd Europese jongeren onder begeleiding van professionele theatermakers. Gesprekken met ruim vijftig ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog en/of nabestaanden vormen de basis van deze voorstellingen. Achter de façade is een van 10 voorstellingen die spelen op 27 januari 2025.
Maandag 27 januari, 15 en 16 februari in Herinneringscentrum Kamp Westerbork en 4 mei in de Nieuwe Kolk in Assen.
Line of Escape/Szökésvonal
Posted byIn better times you make way to freedom, in less fortunate times you cut the way for survival. In any case, it is worth learning and walking your line.
For this performance our partners researched Budapest memories of World War II with 10 young people through the personal memories of 5 storytellers. In the framework of the site-specific performance entitled ‘Line of Escape’, they invite the audience to a site-specific theatrical memory interpretation in the neighbourhood of Pozsonyi Road, the area of the former ‘international ghetto’.
‘HOPE’ HOTEL/ALBERGO «SPERANZA»
Posted byThe Carceri Nuove (New Prisons) in Turin were occupied by the Germans after 8 September 1943, along with other focal points in the city. The ‘German wing’, acted as housing for political prisoners, partisans, Jews, and often civilians arrested in reprisal. From here they were left to face two destinies: execution or deportation. In the block where Le Nuove Prison stands, until 1943 there was a small hotel: the Albergo Speranza, destroyed during the bombing.
Imagine a traveller walking through the fog one winter night holding a note with the address of the ‘Hope’ Hotel…Who gave it to him? What will he find?
Gathering the stories of that time, the producers of this performance ask themselves what remains when even the Speranza is bombed, and they went in search of the ‘bright spot’ moments, experiences, and encounters that shine and allow us to shine even when everything around is dark.
Theatre of Memory/Teatr pamięci
Posted byInspired by conversations with older residents of their city, the kids group of Teatr Brama creates a performance about the second world war, the relocation of Polish people in the Pomeranian region and the childhood in the after-war town of Goleniów.
More information on this performance coming soon.
Clover fields/Jetelová pole
Posted byThe year 2025; 80 years since the end of the war. The young generation asks: what does it mean for us? Witnesses are remembering, young artists are listening and creating. What is created when the past meets its future? Come and explore the boundaries of memory, art and identity.
Darkened/Mørklagt
Posted byProduced by our partner Out of Office, located in Helsingør, Denmark, Darkened is a stage adaptation of 5 witnesses’ accounts from the time of war and occupation in Denmark. Illustrated reflections on the dilemmas of war. Surrender or fight. Stand up for your values or hide. Resist, take up arms, or wait silently in the dark.
Anne en de Anderen
Posted byDit najaar spelen jonge acteurs van Roestvrij Theater een bijzondere voorstelling in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In het stuk zullen de verhalen van jonge gevangenen van kamp Westerbork centraal staan. Hoe was het om als jongere te (over)leven in Westerbork? Wat ging er door hen heen in hun zoektocht naar identiteit? De eerste voorstelling was op 3 september: op die dag is het precies 80 jaar geleden dat Anne Frank vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz werd gedeporteerd.
Hoe is het voor een jongere om te (over)leven in kamp Westerbork? Om deze vraag te beantwoorden zijn de jonge acteurs van Roestvrij theater op zoek gegaan in de collecties van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dagboeken, brieven en andere documenten vertellen de bijzondere en indringende verhalen van jongeren in oorlogstijd. Verhalen over eerste verliefdheden, het sluiten van vriendschappen, het leven tussen hoop en wanhoop, met op de achtergrond die voortdurende dreiging: moet ik mee met het volgende transport? We volgen jongeren die allemaal op de één of andere manier Anne Frank hebben gezien of ontmoet. In de voorstelling vertellen ze aan haar hun verhaal.
‘Je opvoeding hield in feite op als je op kamp Westerbork aankwam. Hun verloren jeugd. En wij zijn de toekomst. Later word ik alles.‘
Meer informatie over ticketverkoop is hier te vinden.
Anne en de Anderen is een samenwerking van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Roestvrij theater en Theater Na De Dam. Het project wordt mogelijk gemaakt door financiële steun van Vfonds, Cultuurfonds Drenthe, Stichting Levi Lassen, VSB Fonds, Stichting FB Oranjewoud, Stichting Blauwvalk, Dela Fonds, JM Fonds en Qtsdatacenters.
Nacht Na de Dam
Posted byTijdens Nacht Na de Dam komen publiek en theatermakers uit alle hoeken van de stad bij Internationaal Theater Amsterdam samen om elkaar te ontmoeten en na te praten aan de hand van de verschillende optredens.
Ook dit jaar is ITA de plek voor theatermakers en publiek om, na afloop van de voorstellingen in het kader van Theater Na de Dam, samen de bijzondere overgang van 4 naar 5 mei te ervaren. Op het toneel van de Grote Zaal rollen we in een intieme setting een programma uit vanaf 23.00 uur.
Het programma bestaat uit de live uitzending van Vuur van de Vrijheid en verschillende live optredens en voordrachten, onder andere Gonny Gaakeer, Nicole Vervloed en de cast van Pianostemmen. Onder andere door de Nachtresidenten van het Amsterdams 4 en 5 mei comite: Adriaan van Dis, Hajar Fargan en Brian Elstak.
Programma
vanaf 22.30 inloop
22:50 – 23:15 Muziek, Welkom door Jaïr Stranders, Nicole Vervloed met tekst uit Indo Go Home, cast Pianostemmen met scène uit Pianostemmen
23:15 – 00:15 Uitzending Vuur van de Vrijheid
00:05 – 00:45 Muziek, Nachtresident Adriaan van Dis, Gonny Gaakeer en Floris van der Vlugt met scène uit Stuk Stoppelman, Video van nachtresident Brian Elstak, Nachtresident Hajar Fargan
Foto’s: Nacht Na de Dam 2023 (© Simon Schoo)
Afgelast: Leemte
Posted byWegens persoonlijke omstandigheden afgelast.
Hoe (re)construeren we herinneringen? Hoe voelt herinneren? ROTOR buigt zich over dit bewogen menselijke fenomeen aan de hand van gesprekken met holocaust overlevenden over hun fysieke ervaring. Vanuit de herinneringen van dat wat ooit was (of was het anders?), proberen ze een nieuwe utopie te bouwen. Fysieke herinneringen als grond voor een andere manier om naar de toekomst te kijken: een die warm is, een waar we samen staan. In deze fysiek beeldende voorstelling neemt ROTOR je mee in het gevoel van gemis en verlies om samen te zoeken hoe we vanuit die leegte iets nieuws kunnen maken.
Over ROTOR De wereld van performancecollectief ROTOR draait om de herhaling van fysieke handelingen. Elementen die steeds weer terugkomen zijn: het lichaam als vertrekpunt, de uitputtingsslag van de performer(s), de fysieke inleving van het publiek, verdieping binnen en variatie op de herhaling en het oefenen in zingeving. ROTORs voorstellingen gaan over de absurde banaliteit van het bestaan, maar tonen tegelijkertijd de eindeloze schoonheid ervan. Daarbij laten ze zich inspireren door disciplines als de Nederlandse mime-traditie, Kung Fu en free running. ROTOR maakte eerder The Place to Be, Rushing Faces, Touch or Tune en Erosion. De laatste werd in 2022 genomineerd voor de BNG Bank Theaterprijs. ROTOR is onderdeel van het talentontwikkelingstraject van Schweigman& en sinds 2021 huismaker bij Veem House for Performance.
Getuigenis
Posted by
In 1959 ontvouwt zich een intrigerend verhaal waarin een journalist, verzetsheld en voormalig medewerker van een verzetskrant, verstrikt raakt in het verleden. Onvermoeibaar jaagt zij op oorlogsmisdadigers. Wanneer de politie haar toestaat één van hen een uur lang te interviewen, begint een ontroerend gesprek dat verdergaat dan een simpel vragenvuur.
Terwijl de woorden vloeien, openbaren persoonlijke motieven en diepgewortelde gevoelens zich, waardoor het morele kompas van de toeschouwer op scherp wordt gezet. Goed en kwaad krijgen een nieuwe betekenis, terwijl de grenzen van de waarheid vervagen onder de last van het oorlogsverleden. In deze zoektocht naar de waarheid worden fundamentele vragen gesteld: bestaat er wel zoiets als een absolute waarheid? En zo ja, hoe beïnvloedt dit onze herdenkingen?
In GETUIGENIS worden de diepste menselijke dilemma’s blootgelegd en wordt het publiek uitgenodigd om mee te reizen door een emotionele rollercoaster van verleden, heden en toekomst.
Over Roziena & Momo
Roziena Salihu is een multidisciplinaire maker waarbij het woord haar uitgangspunt is, zowel geschreven als gesproken. Ze vindt haar thuis binnen verschillende kunstdisciplines, maar voor haar is haar werk eenduidig; ze is altijd bezig met het vertellen van het verhaal. Soms haar eigen verhaal, soms dat van een ander. Per project probeert ze te bepalen welk podium het nodig heeft, op welke manier het verhaal het beste tot z’n recht komt.
Momo Samwel (1997) is werkzaam als actrice en schrijfster voor zowel theater als televisie. In 2019 studeerde ze af aan de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie en speelde sindsdien onder andere bij het Noord Nederlands Toneel, Het Nationale Theater, Theater Sonnevanck en Theater RAST. Ze maakt stukken voor verschillende theaters en festivals en werd in 2023 samen met regisseur Ada Ozdogan genomineerd voor de BNG Bank Theaterprijs voor de voorstelling GRACE van Theater RAST.
Schuldig landschap
Posted by
Het is 2030. Het landsbestuur wordt onder ede gehoord over hoe we omgaan met ons oorlogsverleden. Welke verhalen vertellen we door en wat laten we onbesproken? Wat betekent ‘Nooit meer’ in een tijd dat er nieuwe oorlogen woeden? Gelden die woorden voor iedereen? En bovenal: wie is er verantwoordelijk voor dat het weer is misgegaan?
Malou Gorter speelt op 4 mei in Koninklijk Theater Carré de monoloog Schuldig landschap. Een nieuwe theatertekst die speciaal voor deze avond werd geschreven door toneelschrijver Nathan Vecht, over hoe de oorlog en het herdenken daarvan tot op de dag van vandaag een open zenuw raken. Gorters optreden wordt ondersteund door live muziek. De regie is in handen van Abdel Daoudi.
Gelijktijdig speelt acteur Tamar van den Dop dezelfde voorstelling in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.
Theater Na de Dam in Carré
Jaarlijks produceert Theater Na de Dam op 4 mei, in het kader van de Nationale Dodenherdenking, een avond in de piste van Carré en initieert daarbij ontmoetingen tussen kunstenaars die nooit eerder samenwerkten. Zo maakten verschillende schrijvers samen een voorstelling over ons Indische oorlogsverleden, kruiste Wende de degens met Typhoon en Adriaan van Dis, danste Pierre Bokma met Igone de Jongh en schudden Jacob Derwig en Liza Ferschtman het publiek wakker.
Cast
Malou Gorter speelt sinds 2019 in de serie Oogappels en speelde onder andere in series als De Joodse Raad, De verschrikkelijke jaren tachtig en Hollands Hoop. Op toneel speelde zij onder andere de hoofdrol in de toneelversie van Borgen. Nathan Vecht schreef toneelstukken en musicals voor onder meer Het Nationale Theater en het DeLaMar Theater en tv-series als Het jaar van Fortuyn en Missie Aarde. Abdel Daoudi is een van de vaste regisseurs van Toneelschuur Producties (Geschiedenis van Geweld) en maakte in de afgelopen jaren meerdere producties bij Theater Oostpool, waaronder Macbeth en El Mektoub.
Monument
Posted by
In de manier waarop we spreken over oorlog, waarop we oorlog herdenken, komt het zo snel tot polarisatie. Tot kant kiezen, tot meningen vormen, tot de neiging te denken alles te moeten weten. Zeker in combinatie met een tijd waarin alles zo snel gaat, dat een minuut stil zijn al een hele uitdaging is.
VegeLijf creëert een ruimte die eenzelfde functie heeft als een oorlogs- of vredesmonument. Zo’n sculptuur geeft mensen de ruimte om gewoon even te zijn en de associaties de vrije loop te laten, die soms weer leiden tot herkenning van persoonlijke ervaringen of een onverklaarbare emotie. Je kunt een uur blijven hangen bij dat beeld, zonder oordeel, zonder te hoeven praten, zonder een goede of foute ervaring.
In Monument nodigen Hali Neto en Luuk Weers van mimecollectief VegeLijf je uit voor een route langs levende sculpturen. Lijven die fysiek balans zoeken, die harmonieus versmelten of star tegenover elkaar staan, die terug- of vooruitkijken. Jij als bezoeker krijgt de ruimte om, net als bij een sculptuur, dichtbij te komen, afstand te nemen, je te vervelen of ontroerd te raken. Museum meets mimevoorstelling meets meditatieruimte meets stadsplein.
Over VegeLijf
VegeLijf is ontstaan in het laatste jaar van de Mimeopleiding die Luuk Weers en Hali Neto samen volgden. Ze maakten de afstudeervoorstelling Primordial, die een poging deed het pure lichaam te vangen. Sindsdien creëren, experimenteren en spelen Luuk en Hali samen in hun werk. Met de beeldende kracht van bewegende, vervreemdende sculpturen maakt VegeLijf voorstellingen, die trachten mensen de schoonheid of fragiliteit van het lichaam te laten ervaren, of eigenlijk: de schoonheid ván de fragiliteit.
INDO GO HOME
Posted byNa de Japanse bezetting van Nederlands-Indië volgde een gewelddadige periode die leidde tot de onafhankelijkheid van Indonesië. Meer dan honderdduizend Indische Nederlanders moesten hun geboortegrond verlaten en de oversteek maken naar Nederland. Een land, nog herstellende van de Duitse bezetting, dat niet op hen zat te wachten.
In haar solo Indo go home onderzoekt de Indische theatermaker Nicole Vervloed de heimwee van drie generaties Indische Nederlanders en de vragen waar ze zelf mee worstelt. Wat heb je aan je Indische wortels als je niet naar de toko durft omdat je bang bent niks te herkennen? Wat betekent het thuis te willen komen in een land waar je niet eens geboren bent? Welke verantwoordelijkheid heb je nu je je geschiedenis kent?
HNT: Schuldig landschap
Posted byJaarlijks presenteert Theater Na de Dam op 4 mei een voorstelling in Carré, Amsterdam, deze editie Schuldig landschap met Malou Gorter (regie Abdel Daoudi). Met onze trouwe partner Het Nationale Theater, die al jarenlang zorgt voor een stevig programma om te herdenken met theater in Den Haag, presenteren we het stuk Schuldig landschap van Nathan Vecht ook in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Daarnaast presenteert Het Nationale Theater nog vijf voorstellingen in het kader van Theater Na de Dam.
Het is 2030. Het landsbestuur wordt onder ede gehoord. Hoe zijn we omgegaan met ons oorlogsverleden, wat kleurde onze herinnering en waar keken we liever van weg? En hoe heeft het kunnen gebeuren dat het weer mis is gegaan?
Tamar van den Dop speelt op 4 mei in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag de monoloog Schuldig landschap. Een nieuwe theatertekst die speciaal voor deze avond werd geschreven door toneelschrijver Nathan Vecht, over hoe de oorlog en het herdenken daarvan tot op de dag van vandaag een open zenuw raken. De regie is in handen van Eric de Vroedt.
Gelijktijdig speelt acteur Malou Gorter dezelfde voorstelling in Koninklijk Theater Carré in Amsterdam.
Samen herdenken in de lijn van De laatste getuigen
Ieder jaar wordt de herdenking op de Waalsdorpervlakte uitgezonden in de Koninklijke Schouwburg. Om 20:00 uur nemen we samen de twee minuten stilte in acht, waarna de voorstelling begint. In lijn van De laatste getuigen, avonden waarop verhalen worden verteld van mensen die de oorlog hebben meegemaakt, zie je nu op 4 mei de voorstelling Schuldig landschap in de Koninklijke Schouwburg.
Over de makers
Tamar van den Dop maakt sinds 2016 onderdeel uit van Het Nationale Theater. Naast haar werk als acteur heeft Tamar ook filmregies op haar naam staan en schrijft ze filmscenario’s. Afgelopen seizoen speelde ze in De jaren (regie: Eline Arbo), speelde ze de solo Every Brilliant Thing (regie: Erik Whien) en was ze te zien in Laagland (regie: Eric de Vroedt).
Nathan Vecht is schrijver van toneelstukken en musicals. Zijn werk werd onder andere bekroond met een Musical Award. Voor Het Nationale Theater schreef hij voor Daria Bukviç de tekst voor Onze Straat en afgelopen seizoen voor Eric de Vroedt Laagland. Voor televisie schreef hij Het jaar Van Fortuyn en Missie Aarde.
Eric de Vroedt is sinds 2018 artistiek leider van Het Nationale Theater. Het brede engagement van Eric de Vroedt is in al zijn werk terug te vinden. In 2017 en 2018 maakte hij o.a. de voor het Theaterfestival genomineerde voorstellingen Race (Romana Vrede won hiervoor de Louis d’Or) en het met de Toneelschrijfprijs bekroonde The Nation. Dit seizoen regisseerde hij Laagland (geschreven door Nathan Vecht). In april 2024 gaat zijn nieuwe voorstelling Brown Sugar Baby in première.