Verboden te dansen

Posted by Rinke Brans

‘Dansen kun je niet verbieden, het is net zoiets als ademen, ik heb niet eens door dat ik het doe…’

De jonge spelers van de Theatermakerij spraken met ouderen over: dingen die verboden zijn maar die je stiekem toch doet, vermaak in tijden waarin niks mag, dat oorlog nooit helemaal uit jij lijf gaat en het ‘gewone’ leven van een kind in de Tweede Wereldoorlog in Enschede. Deze gesprekken vormen de inspiratiebron voor de voorstelling ‘Verboden te dansen.’
Verhalen over geheimzinnige vergaderingen, het geluid van marcherende soldaten, gebakken ratten, een buurmeisje dat ineens weg was en dat het leven van een kind gek genoeg ook gewoon doorgaat in de oorlog, vormen samen een indrukwekkende voorstelling. Meteen na de Dodenherdenking op 4 mei nemen de spelers van de Theatermakerij het publiek mee op een reis door het verleden en het heden.

Theater Na de Dam JONG
Tijdens de vijftiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 400 jongeren in 46 projecten door heel Nederland zich in om de herdenking op 4 mei van extra betekenis te voorzien. Onder begeleiding van een professionele theatermaker gaan de jongeren in gesprek met (familieleden van) ooggetuigen, over hun herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Deze gesprekken, samen met andere bronmaterialen over de Tweede Wereldoorlog, vormen de basis van de jongerenvoorstellingen.

Korczak en de Kinderen

Posted by Vyne

Het stuk Korczak en de Kinderen speelt zich af in een Joods kindertehuis in het Poolse Warschau. Janusz Korczak wordt hier gedwongen om onmenselijke beslissingen nemen. Het stuk laat ons voelen dat Jodenvervolging en rassenhaat nooit meer mogen gebeuren.

1942. Dr. Janusz Korczak staat aan het hoofd van een huis voor Joodse weeskinderen in Warschau en ontvangt het bevel zijn weeshuis te ontruimen. De SS-officier die het bevel overbrengt, geeft te kennen dat de kinderen naar een kamp moeten worden gebracht. Als Korczak de kinderen met een leugen rustig naar het kamp leidt, zal hij zelf worden gespaard.

Hoe handel je in tijd van oorlog? Worden je keuzes bepaald door de omstandigheden of door je afkomst? Is bevel altijd bevel en waar begint eigen verantwoordelijkheid? En is een oorlog te winnen zonder te liegen?

Korczak en de Kinderen
Erwin Sylvanus heeft Korczak en de Kinderen gebaseerd op aantekeningen die Janus Korczak maakte in het ghetto van Warschau. Hij schreef onder meer over zijn confrontatie met het Duitse gezag in de persoon van een commandant.

Omdat het nooit mag worden vergeten, speelt Theatergroep Bergweg op 3 en 4 mei 2023 opnieuw de klassieker Korczak en de kinderen.

De Strijdbaren

Posted by Danielle van den Berg

Jongeren uit Enschede verdiepten zich onder leiding van theatermaker Renée Buys in de geschiedenis van Enschede ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was om jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling De Strijdbaren.

De Theatermakerij maakt met een groep jonge spelers een voorstelling over vrijheid, over strijden en over het Stadhuis in en na de Tweede Wereldoorlog in Enschede.
Wat als je het ergens niet mee eens bent? Durf je daar dan iets van te zeggen? Durf je ergens voor de strijden? Of houd je je liever stil?

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Ludmilla

Posted by Vyne

De vijfsterrenvoorstelling Ludmilla – Total Verrückt, gebaseerd op de Westerbork-opera uit 1944, is op 4 mei 2023 opnieuw te zien in Muziekcentrum Enschede. De opera was onderdeel van de laatste ‘Bunter Abend’ in kamp Westerbork, geschreven en uitgevoerd door de Gruppe Bühne; een theatergezelschap van artiesten die tussen 1942 en 1944 gevangen zaten in het kamp. In de versie van regisseur Eva Buchmann, dramaturg Ben Hurkmans en pianist Marcel Worms worden fragmenten van de opera afgewisseld met teksten van kampgevangenen Philip Mechanicus, Etty Hillesum en Ida Simons.

Kamp Westerbork, juni 1944. In de ochtend was het zoveelste transport vertrokken. Veel tijd om stil te staan bij het afscheid van familie en vrienden hadden de achtergebleven kampgevangenen niet. ’s Avonds was het tijd voor vermaak. Cabaret! Een ‘bonte avond’, waarbij de kampcommandant Albert Konrad Gemmeker steevast op de voorste rij zat. Op het programma van die avond stond: Ludmilla of Lijken aan de Lopende Band, een opera-pastiche van Erich Ziegler en Willy Rosen. Op het toneel: de Gruppe Bühne onder leiding van Max Ehrlich, een gezelschap met de beste acteurs en zangers van die tijd.

Total Verrückt! was de laatste grote revue in kamp Westerbork. Op 3 augustus werden alle culturele activiteiten verboden door kampcommandant Gemmeker. Een maand later werden bijna alle leden van de Gruppe Bühne op transport gesteld richting Theresienstadt. Willy Rosen en Max Ehrlich kwamen in Auschwitz terecht, waar zij werden vermoord in de gaskamers. Erich Ziegler wordt op 12 april in kamp Westerbork bevrijd.

Voorstelling speelt op meer data, zie hier de gehele speellijst.


‘’Regisseur Eva Buchmann laat ons telkens voelen dat er onder de komische gebeurtenissen ook een andere werkelijkheid zit.’’
Max Arian, De Theaterkrant

Delen van de tekst en de muziek zijn bewaard gebleven en gereconstrueerd. De tekst en een piano-uittreksel van Ludmilla werden gevonden in de nalatenschap van pianiste en schrijfster Ida Simons (1911-1960), zij overleefde kamp Westerbork en Theresienstadt.

‘Als ik morgen niet op transport ga, ga ik ’s avonds naar de revue’
Hoe doe je recht aan de omstandigheden waarin de gevangen artiesten zongen en speelden, en de toeschouwers lachten en meeleefden? Hoe bevrijdend is lachen als je in doodsangst verkeert en je alle menselijke waardigheid is afgenomen?


“Deze voorstelling kruipt je onder de huid en blijft knagen. Je lacht, ook al wil en durf je niet. Dat komt ook door de sterke, fraai uitgevoerde, humoristische muziek (bij elk lijk citeert Ziegler Saint-Saëns’ stervende zwaan) en het ijzersterke zang- en acteerwerk van de drie hoofdrolspelers. Maar het is vooral het absurde gegeven dat gevangenen met uitzicht op de dood dit soort voorstellingen maakten en bijwoonden.”
Job van Schaik, Dagblad van het Noorden

De Vergeten Twentse Lente

Posted by Vyne

Na het grote succes van theaterspektakel Hanna van Hendrik brengen wij in voorjaar 2023 opnieuw een grootschalige muziektheaterproductie uit op Vliegveld Twenthe, Enschede: De Vergeten Twentse Lente, de erfenis van een opstand. Met opnieuw een uniek decor, nieuwe Nederlandstalige muziek gespeeld door een fantastische liveband en gespeeld in zowel het Twents als Nederlands.

De voorstelling begint in een hedendaags Twents dorp dat wordt verrast door een schitterend geschenk. Het dorp krijgt de beschikking over een erfenis van tientallen miljoenen euro’s. Het is aan de nieuwe burgemeester Fenna (gespeeld door Johanna ter Steege) de taak dit geld te verdelen. Dan blijkt dat de erfenis rechtstreeks te maken heeft met de oorlog, de April-meistaking in 1943. Alle verhoudingen in het dorp en in Fenna’s persoonlijke leven komen op scherp te staan. Wie heeft recht op het geld en wie zeker niet? De rust in het dorp lijkt voorgoed verstoord.

De voorstelling is op 3, 4 en 5 mei uitverkocht, er zijn nog wel kaarten op andere speeldata beschikbaar. Bekijk hier de gehele speellijst.

De Jodensterren van Enschede

Posted by Julie

De jonge spelers van de Theatermakerij spraken met ouderen over Jodensterren, groepen buitensluiten en het fabrieksleven in en na de Tweede Wereldoorlog in Enschede. Deze gesprekken vormen de inspiratiebron voor de voorstelling; ‘De Jodensterren van Enschede’.

Verhalen over discriminatie, buiten de samenleving worden geplaatst, een stukje stof in de vorm van een ster dat je leven kan veranderen en een joodse textielfabriek die deze sterren moest maken vormen samen een indrukwekkende voorstelling met als decor De Museumfabriek in Enschede. Meer dan een half miljoen sterren werden er in Enschede gedrukt, van de 140.000 Joden in Nederland heeft het grootste deel ze gedragen. Meteen na de dodenherdenking op 4 mei nemen de spelers van de Theatermakerij het publiek mee op een route door het verleden, het heden en de fabriek.

…’Uiteindelijk is het niet meer dan een lapje stof’…

Op de avond van de Nationale Dodenherdenking op 4 mei om 21.00 uur zetten theatermakers en artiesten in heel Nederland zich in om deze dag van extra betekenis te voorzien. Tijdens Theater Na de Dam spelen jaarlijks gelijktijdig meer dan honderd voorstellingen die ieder op hun eigen manier betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog.

Waarom Truus

Posted by Vyne

Geertruida Wijsmuller (1896-1978) was een Nederlandse verzetsvrouw die voor en in de Tweede Wereldoorlog Joodse kinderen en volwassenen in veiligheid bracht. Ze heeft de levens van meer dan 10.000 Joodse kinderen gered. Toch is ze nauwelijks bekend. Tijd om het verhaal van deze daadkrachtige vrouw te vertellen, want haar heldhaftige werk grenst aan het ongelooflijke.

Margje Enna Wittermans (1979) is actrice, zangeres en theatermaakster. Studeerde in 2001 af aan de Arnhemse Toneelschool en is sindsdien werkzaam bij verschillende Theatergezelschappen en maakt haar eigen voorstellingen.

Bij het inspreken van een documentaire over Truus Wijsmuller, raakt Margje geëmotioneerd. Was het de daadkracht van Truus die haar trof? Of misschien het besef dat alles mogelijk is als we ons niet laten leiden door angst? Of trof het Margje op een dieper niveau? Was het geheim dat ze al een tijd met zich meedraagt de reden dat ze zich zo verbonden voelt met Truus Wijsmuller?

In de voorstelling TRUUS gaat ze op zoek naar deze verbondenheid en geeft ze gestalte aan een vrouw die zich door niemand liet stoppen in haar werk om anderen te redden.

De familie Elion

Posted by Vyne

Frank Lisser maakte in 1993 het schilderij ‘De familie Elion’. Een groepsportret van de joodse Amsterdamse familie Elion Rodrigues de Miranda. Indertijd gemaakt op verzoek van zijn moeder, Lies Elion-Lisser (dochter van Cobus Elion, afgebeeld op het schilderij). De meeste anderen die op het portret staan zijn vermoord in de oorlog. Lisser gebruikte voor zijn schilderij een foto die in 1906 werd gemaakt, waarschijnlijk voor het 35-jarig huwelijk van Jacob (Cobus) Elion en Vrouwkje Leefmans. Zij woonden in de Weesperstraat in Amsterdam. De foto is onderdeel van de vaste collectie van het Joods Historisch Museum aldaar.

Tijdens de voorstelling ‘Theater na de Dam’ op woensdag 4 mei 2022 staat het verhaal achter dit schilderij centraal.

Het vrije woord

Posted by Julie

Jongeren uit Enschede verdiepten zich onder leiding van theatermaker Renée Buys en regie-assistent Kaya Minnegal in de geschiedenis van de stad ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hun onderzoek vormt de basis voor de livestream ‘Het vrije woord’.

Verhalen over geheime berichten, illegale drukkerijen, onderduik kranten, de waan van de dag, en het belang van het vrije woord vormen samen een indrukwekkende voorstelling. Ook in deze tijd rijst de vraag zijn alle woorden wel vrij? En hoever ga je om deze woorden te verdedigen en te verspreiden? Meteen na de dodenherdenking op 4 mei nemen de spelers van de Theatermakerij het publiek mee op een reis door het verleden, het heden en de toekomst.
…’Bij ons aan de keukentafel stencilde ze de folders die door de ondergrondse verspreid werden’…

Tijdens de twaalfde editie van Theater Na de Dam zetten bijna 400 jongeren in 38 projecten door heel Nederland zich in om, ondanks alles, ook dit jaar 4 mei van betekenis te voorzien. Gebaseerd op digitale gesprekken en briefwisselingen tussen jongeren en ouderen over de oorlog wordt – in veel verschillende vormen – iets waardevols gemaakt en staan we niet alleen stil bij het verleden, maar ook bij de complexe tijd waarin we nu leven.

 

Vrij

Posted by Julie

Jongeren uit Enschede verdiepten zich onder leiding van theatermaker Renée Buys in de geschiedenis van Enschede ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hun onderzoek vormt de basis voor de korte film Vrij.

Verhalen over bevrijd worden, gevangen zitten, wachten op betere tijden, het vergeten bombardement van Enschede en de impact die dit op een mensenleven kan hebben vormen samen een indrukwekkende film met als decor Enschede in Corona tijd.

…’De oorlog loopt als een rode draad door mijn leven, een draad waarmee ik altijd verbonden zal blijven, of ik nu wil of niet’…

Tijdens de elfde editie van Theater Na de Dam zetten bijna 500 jongeren in 40 projecten door heel Nederland zich in om, ondanks alles, ook dit jaar 4 mei van betekenis te voorzien. Gebaseerd op digitale gesprekken en briefwisselingen tussen jongeren en ouderen over de oorlog wordt – in veel verschillende vormen – iets waardevols gemaakt en staan we niet alleen stil bij het verleden, maar ook bij de complexe tijd waarin we nu leven.

https://www.youtube.com/watch?v=SRds4__HlVE&feature=youtu.be

Ik weet wat jij bent

Posted by Julie

Jongeren uit Enschede verdiepten zich onder leiding van theatermakers Renée Buys en Karine Roldaan  in de geschiedenis van Enschede ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling Ik weet wat jij bent.

Deze indrukwekkende voorstelling vertelt over labels, stempels, jodensterren, pesterijen, er niet bij horen en niet weten wie of wat je bent. Wat als je in een hokje gestopt wordt waar je niet meer uit kan? Wat als je voortaan een jodenster moet dragen? Wie ben je dan nog?

“Ik weet wat jij bent, jij bent een pinda en pinda’s mogen niet klagen over de oorlog. In Indië was het tenminste nog lekker warm.”

Tijdens de tiende editie van Theater Na de Dam spelen gelijktijdig 34 voorstellingen gebaseerd op gesprekken tussen jongeren en ouderen over de oorlog. Van Sittard tot Groningen en van Den Haag tot Arnhem klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Ik verzet

Posted by Danielle van den Berg

Jongeren uit Enschede verdiepten zich onder leiding van theatermaker Renée Buys in de geschiedenis van Enschede ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling Ik verzet.

Verhalen over angst, in opstand komen, niet anders kunnen, moedig zijn, je verzetten en doen wat je kan, vormen een indrukwekkende voorstelling met als decor het Volkspark in Enschede. Meteen na de dodenherdenking op 4 mei nemen de spelers van de Theatermakerij het publiek mee op een route door het verleden, het heden en het Volkspark. ’Wanneer je als joodse jongen in die situatie de mogelijkheid hebt om verzet te plegen en je maakt er geen gebruik van, dan ben je toch een slappeling?”

Tijdens de negende editie van Theater Na de Dam spelen gelijktijdig 28 jongerenvoorstellingen, allen gebaseerd op gesprekken met ouderen over de oorlog. Van Sittard tot Groningen en van Den Haag tot Arnhem klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

 Alle woorden zitten nog in mijn hoofd

Posted by Julie

De jonge spelers van de Theatermakerij spraken met ouderen die als kind de Tweede Wereldoorlog in Enschede meemaakten. Deze gesprekken vormen de inspiratiebron voor de voorstelling Alle woorden zitten nog in mijn hoofd. Verhalen over spanning, avontuur, humor, heimwee, verdriet en angst van de kinderen van toen vormen samen met gedachten van de kinderen van nu, een muzikale voorstelling in de mooiste synagoge van Nederland.

Er was eens een dag
dat mijn moeder de gordijnen sloot.
Dat mijn vader de radio op tafel zette
en dat wij wel mochten luisteren
maar niks zeggen. Helemaal niks.

Theatermakerij Enschede is een jonge fanatieke Jeugdtheaterschool die wekelijks theater maakt met talentvolle kinderen en jongeren uit Twente. Voor het eerst doet ook de Theatermakerij mee aan de jongerenprojecten in het kader van Theater Na de Dam.