De wereld is zoveel mooier als je even uit je hoofd gaat

Posted by

Stel je voor je leeft in een vrij land, alles lijkt te mogen, te kunnen, die mogelijkheden zijn oneindig. Je hebt rechten, je mag stemmen, je leeft in een vrij land genaamd: Nederland. Een vrij land wat wel de vrijheid van andere landen heeft afgenomen, speelt dat nog door in ons onderbewustzijn? Een vrij land, maar soms ben je het vooral zelf die je in de weg zit.

Gedachtes, verwachtingen, vaste patronen waar niet uit te breken is. Als er geen spiegels zijn, maak je je nog druk om je uiterlijk. Als er geen mening van een ander zou zijn, zou ik dan nog hetzelfde doen? Een wereld waar perfect de norm lijkt te zijn, kun je daar nog vrij zijn? Is vrijheid een opgelegde illusie waar we naar lijken te streven, zonder deze ooit echt te bereiken.

Maar dan zijn daar die kleine momentjes, even losgaan op je favoriete plaat, zwemmen in het zomerse koude water, even die gevoelens dat je echt bestaat, echt leeft. Gedachtes overspoelen je en dammen het geluk even in, wachtend op het volgende piekje.

Verkeedr Verbonden

Posted by

“Efsjer veln ojch die verter dervartn zich ven ojf dem licht.
Veln in sjo in basjerter tseblien zich umgericht?”

“Misschien zullen ook deze woorden wachten op het licht.
Zullen ze op voorbestemde tijd onverwacht opbloeien?”

Uit: Graankorrels, Avrom Sutzkever (1943), vertaling Eric Sander

De Joodse dichter Avrom Sutzkever wist in 1943 in het getto van Vilnius als lid van de “papierbrigade” een grote hoeveelheid Joods literair erfgoed veilig te stellen. Als één van de weinige bewoners zou hij het getto ook weten te ontvluchten; na de oorlog heeft hij vele geschriften en boeken weer opgegraven. Zo ook het gedicht Graankorrels dat dit proces bijna letterlijk verwoordt, en dat voor het 4 Mei-Projekt op muziek werd gezet door Gerrit Jan Niemeijer.

De kracht van taal staat centraal in het muzikale programma Verkeedr Verbonden waarin naast Graankorrels een tiental werken van zeer uiteenlopende aard wordt uitgevoerd door het 4 Mei-Projekt.
Deze Groningse culturele vereniging staat al sinds 1979 elk jaar op een bijzondere manier stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

De afwisselende voorstelling, geregisseerd door theatermaker Niels Smit Duyzentkunst, wordt vakkundig aan elkaar gepraat door de jonge acteurs Raisa en Melchior Riemens, die af en toe verwikkeld raken in een felle en hilarische woordenwisseling met koor en dirigent.

Op het programma staan onder andere 2 wereldpremières:

  • Verzet van Ronald Poelman, op tekst uit het gedicht Iemand stelt de vraag van Remco Campert.
  • De schaduw van woorden van Robert Ramaker op een tekst van Sylvia Dragtstra.
    Verder werken van o.a. Bert Heikema, Benjamin Britten, Toru Takemitsu, Frank Ticheli, Veljo Tormis en Anders Edenroth.

Speelt op meer data, kijk hier voor meer informatie.

Waar wij voor strijden

Posted by


Te midden van een wereld die steeds killer, technologischer en chaotischer wordt, probeert op de avond van de Nationale Dodenherdenking een man een pleidooi te houden voor de waarde van kunst, kritisch denken en durven twijfelen. De tijdgeest is tegen hem en de wereld eist van hem dat hij zich stilhoudt. Er is geen plek voor zijn opvattingen over schoonheid, waarheid en vrijheid die uit een andere tijd lijken te komen. Zelfs het muziekensemble dat hij mag aankondigen, lijkt vijandig te staan tegenover de hartstochtelijke doch eenzame bewondering waarmee hij hen recht wilt doen…

Een beklemmende voorstelling over de gevolgen van extremisme.

Op 4 mei 2023 staat Jacob Derwig eenmalig in de piste van Carré. Toneelschrijver Bo Tarenskeen schreef speciaal voor deze avond een toneeltekst over het geweld van de taal en de reddende werking van muziek. Violiste Liza Ferschtman stelt voor deze avond een muziekensemble samen.


Theater Na de Dam in Carré
Jaarlijks produceert Theater Na de Dam op 4 mei, in het kader van de Nationale Dodenherdenking, een avond in de piste van Carré en initieert daarbij ontmoetingen tussen kunstenaars die nooit eerder samenwerkten. Zo maakten verschillende schrijvers samen een voorstelling over ons Indische oorlogsverleden, kruiste Wende de degens met Typhoon en Adriaan van Dis en danste Pierre Bokma met Igone de Jongh.

Cast Jacob Derwig speelde onder andere in de tv-serie Klem en in de films Bankier van het verzet en Publieke werken. Voor zijn werk werd hij bekroond met twee Louis d’Ors en een Gouden Kalf. Liza Ferschtman is een gelauwerd violist die als soliste met een groot aantal orkesten over de hele wereld heeft gespeeld. Ze was 14 jaar directeur van het Delft Chamber Music Festival. Bo Tarenskeen is naast toneelschrijver ook theatermaker en medeoprichter van Theater Na de Dam. Paul Knieriem is theaterregisseur en sinds 2019 artistiek directeur van de Toneelmakerij, Amsterdam.

Muziek:
Johannes Brahms(1833-1897)
uit: Piano trio no.3 op.100 in c klein.
-Allegro Energico
-Presto non assai
-Allegro Molto

Franz Schubert( 1797-1828)
uit: Piano Trio op.99 in Bes groot
-Allegro Moderato

De beschieting op de Dam

Posted by

Op 7 mei 1945 viert een uitgelaten menigte op de Amsterdamse Dam de bevrijding. Om drie uur ’s middags vuren plotseling, vanaf het balkon van de sociëteit op de hoek van de Kalverstraat, Duitse SS’ers hun geweren af op de massa. Die is weerloos op het open plein. Mensen zoeken dekking achter lantarenpalen, kleine kiosken en achter draaiorgel Het Snotneusje dat het feest had opgeluisterd. Er vallen meer dan dertig doden en ongeveer honderd gewonden.

Over deze gebeurtenis maakt Mimetheatergroep Bambie een beeldende voorstelling, met als startpunt de historische foto’s en de vervormde tijdsbeleving van de geschokte feestvierders. En met een belangrijke rol voor het draaiorgel, dat de muziek bij de voorstelling speelt. Componist Eef van Breen schreef voor het orgel een muziekstuk dat de samenkomst verklankt van vrijheid en oorlog, feest en verschrikking.

Nagesprekken
Voor publiek dat daar behoefte aan heeft, is er op 4 en 5 mei meteen na de voorstelling een kort nagesprek met de makers en Ludmilla van Santen. Zij deed voor Stichting Memorial Damslachtoffers 7 mei 1945 historisch onderzoek naar de getroffenen, die geportretteerd zijn in het boek Drama op de Dam. Op 6 mei is Van Santen ook aanwezig om informatie te geven over het werk van de stichting, een initiatief van nabestaanden die kennis over de beschieting vergaren en zich inzetten voor erkenning en herdenking van de slachtoffers. Ook is het boek ter plekke te koop.

Over Mimetheatergroep Bambie
Al meer dan vijfentwintig jaar maakt Mimetheatergroep Bambie meeslepend beeldend theater waarin het lichaam de spiegel is van de menselijke ziel. Absurdistisch, even dromerig als woest en vol wonderlijke taferelen, (slapstick)gevechten en uitvergroot, herkenbaar gevoel. Sinds de oprichting, toen kernleden Paul van der Laan en Jochem Stavenuiter nog op de Mime-opleiding zaten, is Bambie uitgegroeid tot een vaste waarde in het Nederlandse theater. Met componist Eef van Breen werkte Bambie eerder samen bij de voorstelling Bambie is Back (2017). Meer informatie: www.bambie.nu

Duif in Artis

Posted by

‘Die moffen houden van beesten, wij van dieren.’
– Armand Sunier (van 1927 tot 1953 directeur van Artis)

Tijdens de Duitse bezetting hielden vermoedelijk zo’n 200 à 300 mensen zich voor langere of kortere tijd schuil in Artis, geholpen door directeur en oppassers. Vergeleken met de meeste andere Nederlandse dierentuinen is Artis er tijdens de bezetting goed vanaf gekomen. Het park is, op één enkele dag na, de gehele oorlog opengebleven en werd zelfs goed bezocht, zowel door de Duitsers als door de Amsterdammers. Bezetter, onderduiker en personeel bewogen zo langs elkaar heen, met de dieren als ‘stille’ getuigen.

Op 4 en 5 mei 2023 presenteert Theater Na de Dam de voorstelling Duif in Artis, een bijzondere locatievoorstelling in Artis die via verschillende perspectieven het vrijwel onbekende oorlogsverleden van deze dierentuin belicht. Schrijvers Tom Lanoye, Alfred Schaffer en Jolanda van den Berg schreven ieder een nieuwe monoloog over de onderduikgeschiedenis van Artis, onze omgang met elkaar en onze neiging elkaar te ontmenselijken.

De Soldaat (#withfilter)

Posted by

Ook oorlog moet sexy zijn. Dat wist kledingmerk Hugo Boss al toen het in de Tweede Wereldoorlog strakke uniformen voor onder andere de SS ontwierp. De vertegenwoordiger van dat sexappeal, de soldaat, was toen inderdaad voor velen een aantrekkelijk figuur.

En dat lijkt onveranderd…

Was het 80 jaar geleden vooral (on)verbloemde propaganda, vandaag de dag dragen oorlogsfilms en videogames, verkoopforums van historische wapens en actiefiguren voor kinderen zeker bij aan de fascinatie voor soldaten.

Theatermakers Franziska Menge en Jasper Koopmans voelen de noodzaak zich te verhouden tot dit gegeven. Zij laten zich in de voorstelling ‘De Soldaat’ (#withfilter) onderdompelen in (propaganda)beelden van soldaten uit zowel de Tweede Wereldoorlog als deze tijd. Jasper gamet graag een spelletje oorlog en trok als kind soldatenkleren aan, maar schrok toen hij een brief kreeg die hem confronteerde met zijn dienstplicht. Franziska heeft geleerd oorlog te veroordelen, mede door haar Duitse achtergrond, maar fantaseert erover om met een automatisch wapen te schieten. Beiden gaan op zoek naar de aantrekkingskracht van de soldaat.

Het zijn onze jongens

Posted by

Jongeren uit Assen verdiepten zich onder leiding van theatermakers Maris de Jong en Mika But in de geschiedenis van Assen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was om jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling Het zijn onze jongens.

Het is inmiddels bijna 80 jaar geleden dat het een groep jonge verzetsstrijders lukte 31 kameraden uit het Huis van Bewaring in Assen te bevrijden. Spelers van onze Vooropleiding brengen speciaal voor 4 mei deze geschiedenis opnieuw tot leven in de verteltheaterproductie Het zijn onze jongens.

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

En toen wist ik nog niets

Posted by

Jongeren uit Beverwijk verdiepten zich onder leiding van theatermaker Iris Stam en Leesconsulent Jasmin Wijker in de geschiedenis van Beverwijk ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was om jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis voor de voorstelling En toen wist ik nog niks.

Een samenwerking tussen het Centrum van de Kunsten Beverwijk en Bibliotheek Ijmond Noord. Wat als je niets zeker weet. Niet wat waar is. Niet wat was en zeker niet wat gaat komen. Daar gaat onze voorstelling over.

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Het bittere kruid & De Joodse vrouw

Posted by

Theater is bij uitstek de plek om vragen en gedachten over de geschiedenis, oorlog en vrijheid, concreet en levend te houden. Ook Schouwburg Amstelveen biedt op 3 mei, in het kader van de nationale herdenking, twee voorstellingen aan die passen bij de herdenkingen in het hele land (de voorstellingen duren samen anderhalf uur).

Het bittere kruid
Met Hanne Arendzen en Julien Croiset
‘Ik wilde mijn familie verder laten leven door over ze te schrijven.’ Dit zegt Marga Minco (1920) over haar biografische boek: Het bittere kruid. Hierin beschrijft ze hoe haar familie argeloos een systeem van vernietiging wordt binnengedreven en hoe zijzelf overleeft. In de voorstelling vertellen Maruja Bobo Remijn en Julien Croiset de verhalen zoals ze geschreven zijn. Afwisselend zijn ze verteller, personage of allebei tegelijk. Af en toe is daar de stem van Marga Minco.

Met karige middelen wordt de wereld van Het bittere kruid opgeroepen. Leidraad voor de enscenering is de schrijfstijl van Marga Minco, licht van toon, zonder grote emoties. De schrijfster was gedurende de oorlog een jonge vrouw. Toch koos ze voor een jong meisje, een kind nog, als verteller. Argeloos kijkt het meisje naar de gebeurtenissen. De verschrikkelijke wandaden worden hoogstens gesuggereerd. Het is ook niet nodig. De toeschouwer kent de afloop en zal de teksten met de eigen beelden aanvullen.

  • Op de foto Marga Minco, winter 1943-1944, aan de achterzijde van haar onderduikadres in Heemstede.

De Joodse vrouw
Met Marguerite de Brauw en Julien Croiset
In de dertiger jaren zag Bertold Brecht het gevaar van Nazi-Duitsland en begon hij met het schrijven van een aantal éénakters die later samengevoegd zouden worden tot Furcht und Elend des Dritten Reiches (Angst en Ellende in het Derde Rijk). In 1938 vond in Parijs de première van een aantal hiervan plaats – waaronder die van De Joodse Vrouw.

De scenes maken duidelijk hoe de nationaalsocialistische dictatuur in alle lagen van de samenleving en het dagelijks leven binnendringt en angst en wantrouwen zaait. De Joodse Vrouw is het aangrijpende verhaal van Judith Keith; zij voelt zich door deze verziekte sfeer genoodzaakt om afscheid te nemen van huis en haard.

Kruipruimte boven de deur

Posted by

Kunstprojecten Culemborg (KuCu) speelt Kruipruimte boven de deur, een voorstelling over drie mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog in Culemborg: de joodse Maurits Gans, die moest onderduiken, Wilhelmina Kap, directrice van de huishoudschool, die onderduikers in huis had en Lenie van der Linden, die in het verzet zat en koerierster was. Drie bevlogen spelers en een bassist nemen u mee naar hoe het toen was. Kom het zien en beleef het mee.

’t Lange Pad

Posted by

Jongeren uit Spanbroek verdiepten zich onder leiding van theatermaker Jeroen Wals in de geschiedenis van Spanbroek ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was om jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling ’t Lange Pad.

De leidraad voor deze locatievoorstelling is het verhaal van de Joodse onderduikster Fia Schrijver. Als 2-jarig kind werd zij op de boerderij van de familie Koomen in Aartswoud gebracht om te schuilen. Haar ouders heeft ze na de oorlog nooit meer teruggezien. Ze is op de boerderij gebleven en daar opgegroeid. Welke gebeurtenissen kan Fia zich nog herinneren en hoe hebben de jongeren dat omgezet in een voorstelling?

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

(NIET) DOORVERTELLEN

Posted by

Jongeren uit Zaandam verdiepten zich onder leiding van theatermakers Imme Scheffer, Max Wind en Coise van der Aart in de geschiedenis van Zaandam ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was om jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling (NIET) DOORVERTELLEN.

Zestien jongeren in een klaslokaal. Geschiedenisboeken vol met verhalen, die plots tot leven lijken te komen. Hoe zag Zaanstad er uit in tijden van oorlog? Hoe is het om te moeten onderduiken? En hoe bouw je een nieuw leven op als alles ineens anders is?

Jongeren van Theaterschool Theatermijn uit Zaandam vertellen verhalen over het leven tijdens en na de oorlog. Verhalen die aan hen zijn verteld door Zaanse overlevenden van de Tweede Wereldoorlog. Verhalen over opgroeien in oorlogstijd. Over onderduiken en verzet. Over “heel graag willen praten” en ‘’vergeet het nou maar, het is voorbij.’’ Echte verhalen die we moeten blijven vertellen. Aan elkaar, in de klas en aan de volgende generatie.

Zestien jongeren in een klaslokaal, toen en nu. 80 jaar verschil, maar is er in de tussentijd wel echt zo veel veranderd?

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Grenzeloos vrij

Posted by

Een diverse groep jongeren uit Tilburg en omstreken, waarvan de één al lang in Nederland en de ander nog maar net, dook onder leiding van theatermaker Isabel Schoonbeek in het thema vrijheid. Ze verdiepten zich in vrijheidsstrijders in de ruimste zin van het woord en gingen in gesprek met mensen die hun geboorteland ooit zijn ontvlucht. Ze stelden hen, en zichzelf, vragen:

Hoe voelt vrijheid?
Is het een gevoel dat iedereen kent?
En waar voel je dat dan precies in je lijf?

Bestaat er een plek waar je je vrij voelt?
Hoe ruikt het daar?
Is het er warm? Of juist koud?

Is vrijheid een gevoel waar je iets voor moet doen?
Of kun je het cadeau krijgen?

En voel je het eigenlijk minder als je het altijd al hebt gehad?

Deze gesprekken, de verschillende perspectieven en hun eigen ervaringen met vrij zijn vormen de basis voor de theatervoorstelling: Grenzeloos vrij. Een voorstelling waarin verhalen worden verteld door middel van beeld, muziek en tekst in verschillende talen.

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Struikelstenen Maastricht

Posted by

Montagevoorstelling waarvoor de interdisciplinair maker Martijn Tullemans zich heeft laten inspireren door de verhalen achter de struikelstenen in Maastricht. Welke personen en verhalen schuilen er achter deze steentjes. Dit wordt duidelijk tijdens deze voorstelling door middel van een lezing/beschrijving van enkele biografieën, muziek, spoken-word en een beeldige presentatie met foto’s van de desbetreffende personen.

Met als gastartiest spoken-word artist Sara Curfs.

Nationale jongerenherdenking 2023

Posted by

Op 4 mei zijn we twee minuten stil. Twee minuten waarin we samen oorlogsslachtoffers herdenken. In 2017 vond de eerste editie van de Nationale Jongerenherdenking plaats. Een herdenking, als aanvulling op de Nationale Dodenherdenking, voor en door jongeren om op een geheel eigen manier stil te staan bij de oorlogsslachtoffers van alle tijden.

Op 4 mei 2023 vindt de Nationale Jongerenherdenking opnieuw plaats in het nieuwe Luxor Theater, met een ook dit jaar weer een programma dóór en vóór jongeren. Theater is bij uitstek de plek om vragen en gedachten over de geschiedenis, oorlog en vrijheid levend, concreet en persoonlijk te maken.

Het officiële programma start met de twee minuten stilte om 20.00 uur, aansluitend gevolgd door de voorstelling Nightingale die dansgezelschap Misiconi maakte in het kader van Theater na de Dam. Vervolgens zie je de mini-docu de making off Kings & Queens, de voorstelling die Jeugdtheater Hofplein om 21.00 uur speelt tijdens de Nationale Jongerenherdenking.

Nightingale – door Misiconi Company

Choreograaf Manouk Schrauwen gaat in het kader van Theater na de Dam aan de slag met studenten van Codarts en jongeren van Mytylschool de Brug. Een spannende samenwerking over een stem geven aan hen die vaak vergeten worden.  Zie meer onder ‘jongerenvoorstellingen’ in ons programma.

Kings & Queens – door Jeugdtheater Hofplein 

Regisseur Iris Heusschen maakt met 14 jonge talenten van Jeugdtheater Hofplein een ontdekkingstocht door de wereld van Drag.

Tijdens de Holocaust vond er ook vervolging plaats van mensen vanwege hun seksuele geaardheid en genderidentiteit. In januari 2023 stond de jaarlijkse herdenking van de Holocaust in de Bondsdag in het teken van lhbti+ slachtoffers.

Korczak en de Kinderen

Posted by

Het stuk Korczak en de Kinderen speelt zich af in een Joods kindertehuis in het Poolse Warschau. Janusz Korczak wordt hier gedwongen om onmenselijke beslissingen nemen. Het stuk laat ons voelen dat Jodenvervolging en rassenhaat nooit meer mogen gebeuren.

1942. Dr. Janusz Korczak staat aan het hoofd van een huis voor Joodse weeskinderen in Warschau en ontvangt het bevel zijn weeshuis te ontruimen. De SS-officier die het bevel overbrengt, geeft te kennen dat de kinderen naar een kamp moeten worden gebracht. Als Korczak de kinderen met een leugen rustig naar het kamp leidt, zal hij zelf worden gespaard.

Hoe handel je in tijd van oorlog? Worden je keuzes bepaald door de omstandigheden of door je afkomst? Is bevel altijd bevel en waar begint eigen verantwoordelijkheid? En is een oorlog te winnen zonder te liegen?

Korczak en de Kinderen
Erwin Sylvanus heeft Korczak en de Kinderen gebaseerd op aantekeningen die Janus Korczak maakte in het ghetto van Warschau. Hij schreef onder meer over zijn confrontatie met het Duitse gezag in de persoon van een commandant.

Omdat het nooit mag worden vergeten, speelt Theatergroep Bergweg op 3 en 4 mei 2023 opnieuw de klassieker Korczak en de kinderen.

Persoonsbewijs zonder J

Posted by

Begin augustus 1942 krijgen alle gezinsleden van de familie Hertz de oproep om zich te melden voor transport naar Polen: vader, moeder, de zonen Marcel en Jacques, en dochter Bertie.
Deze oproep werd verwacht, en vader had thuis in Hillegersberg, bij Rotterdam, alles in huis gehaald voor de reis. Hij had ook een koffer gereserveerd voor Rachel Roos, meestal genoemd “Didi”, de negentienjarige verloofde van oudste zoon Marcel (22 in 1942). Maar Martha, het dienstmeisje van de familie Hertz, had dringend aangeraden om niet mee te werken met de plannen van de bezetter en onder te duiken. Haar familie op de Veluwe wilde daarbij helpen. Als de oproep dus komt, gaan alle leden van de familie op weg naar verschillende onderduikadressen. De jonge architect Marcel Hertz gaat op weg naar Bennekom, niet wetend wanneer hij zijn geliefde Didi weer zal zien.
En zo begint een groot verhaal uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland, dat zich voornamelijk op de Veluwe heeft afgespeeld.

Hoofdrolspelers zijn Didi Roos en Marcel Hertz, twee jonggeliefden die door de oorlog werden gescheiden, maar dat kon hun band niet breken. Het ongelooflijke van het verhaal van Didi Roos is, dat zij alles in één is geweest: zij is vervolgd en zat ondergedoken, maar ze werd ook verzetsstrijdster, door zowel de Engelsen als de Amerikanen onderscheiden met de hoogste militaire eer voor betoonde moed in de strijd tegen nazi-Duitsland. Ze heeft onder marteling van de Sicherheitsdienst geen enkele verzetsnaam prijsgegeven en zo het verzet op de Veluwe gered. Ze overleefde alleen omdat zij niet als Jodin werd herkend door de Duitsers dankzij het Persoonsbewijs zonder J. De bezetter zag haar alleen als verzetsstrijder. Het bittere van de geschiedenis was dat zij, gevangen zittend met andere verzetsstrijdsters, het virulente antisemitisme opmerkte van wat haar eigen mensen zouden moeten zijn, de mensen die net als zij tegen de nazi’s vochten. Ze kon dit alleen opmerken omdat die mensen niet wisten dat ze Jodin was.

Ruud van Megen, een van Nederlands meest bekroonde toneel- en scenarioschrijvers, heeft met deze tekst een monument willen oprichten voor Didi Roos, die het verdient door veel meer mensen in Nederland gekend te zijn. Marcel Hertz heeft tijdens de oorlog een dagboek bijgehouden, wat vanuit Israël beschikbaar is gesteld. Dit dagboek is de belangrijkste basis voor de voorstelling, die de vorm heeft van een monoloog van binnenuit. Voor van Megen is dit een vertrouwde theatrale vorm, die hij eerder heeft toegepast bij “De Egyptische schaatser”, gespeeld door zowel Sabri Saad el-Hamus als Hans Dagelet en Jacob Derwig, en “De redenaar”, waarvoor Victor Löw een Louis d’Or nominatie ontving.

Ook te zien op 30 april, zie hier meer informatie.

Fluisterende Huizen

Posted by

Een muzikale verhalenavond in het Noord-Hollands Archief. Waargebeurde verhalen uit de donkerste geschiedenis van Haarlem worden door verschillende Haarlemse muzikanten, vertellers en theatermakers in het licht gezet.

Fluisterende Huizen is een ontroerende, poëtische voorstelling met live-muziek.

Cargo H

Posted by

Twaalf makers, nieuwkomers uit negen landen, over het verlaten van thuis en het leven onderweg. Een bruisende, beeldende voorstelling met emotioneel en fysiek spel over het loslaten van het bekende en op weg zijn. Een voorstelling over de persoonlijke reis die we allemaal maken. Hoe verhoudt zich dat tot de manier waarop we nu kijken naar mensen die hun land verlaten? 

Een van de verschikkingen die oorlog met zich meebrengt is de noodzaak voor mensen om het geweld te ontvluchten, en hun thuis te verlaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er daarom veel mensen hun thuisland ontvlucht . Om te blijven begrijpen wat dit voor mensen betekent is het belangrijk dat verhalen over dergelijke migratie gehoord worden, zoals in de voorstelling ‘Cargo H.’

In het nagesprek, onder leiding van Karolina Spaić, gaan de makers in gesprek met het publiek. Ze praten over hoe mensen in de tweede wereldoorlog migratie beleefd hebben en vergelijken dit met hun eigen migratie beleving. Er zullen ook een aantal gasten aanwezig zijn die zich in de de Tweede Wereldoorlog hebben verdiept. Ook gespreksleider Karolina Spaić, neemt haar ervaringen en kennis mee. Ze komt oorspronkelijk uit voormalige Joegoslavië, die een grote rol in de Tweede Wereldoorlog had. Vervolgens brak er weer oorlog uit in de jaren ’90, die vervolgens tien jaar heeft geduurd. Op deze manier wordt het verleden aan het heden gekoppeld en zal de historie voelbaar zijn.

Onderstroom

Posted by

Dankzij Onderstroom ontdek je hoe een misstap in oorlogstijd een familie generaties lang blijft achtervolgen.

De Tweede Wereldoorlog ligt ver achter ons, maar nog altijd zijn de littekens in de maatschappij terug te vinden. En kinderen van NSB-ouders dragen net zo goed trauma’s met zich mee. Daarover wordt niet snel gesproken. Ook niet binnen de familie. Na uiteenlopende mei-stukken over helden en slachtoffers zoekt PA met ‘Onderstroom’ een nieuw gebied op. De schandvlek van de NSB.

Mijn onderduik

Posted by

Mijn onderduik is een theatervertelling van de eerder verschenen boeken De Onderduikers en Het zesde jaar van Peter Hein.

Peter was vier toen zijn Joodse ouders besloten in Utrecht onder te duiken. Apart van elkaar, want -zo dacht vader- dat vergroot de overlevingskans van Peter. Met beeld en geluid geeft Mijn onderduik gezicht aan een huiveringwekkende tocht langs twaalf verschillende Utrechtse onderduikadressen, tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ruben Hein, zanger, pianist, componist, winnaar van Wie is de Mol (2018) én zoon van Peter Hein, schreef de muziek. In samenspel beschrijven vader en zoon de angstige vlucht van het gezin Hein in oorlogstijd.

Een waarschuwing uit het verleden

Posted by

Uit Nederland zijn percentueel de meeste Joden weggevoerd van alle West-Europese landen. Een belangrijke factor daarin was de perfecte staat van de vaderlandse bevolkingsadministratie. Dat was vooral het werk van Sjaak Lentz, Hoofd van de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters, die het als zijn doel zag om de burgers ‘vindbaar’ te maken.

Lentz werd tijdens de Bezetting niet alleen verantwoordelijk voor het persoonsbewijs, maar hij schiep een heel systeem van aan elkaar gekoppelde registraties, waar nauwelijks aan te ontsnappen viel. Deze vertelling laat zien hoe dit systeem van persoonsregistratie functioneerde, welke gevolgen het kreeg en hoe het een paar mensen verging die zich ertegen probeerden te verzetten. Een verhaal over registratie en discriminatie, met duidelijke parallellen met onze tijd.

Hannah

Posted by

Amsterdam 1980

Vijfendertig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog ontvangt Hannah een brief uit Brazilië die het leven van haar en haar twee kinderen volledig op zijn kop zet. Na de inhoud ervan gelezen te hebben ziet ze zich, met verstrekkende gevolgen, genoodzaakt een goed bewaard gebleven familiegeheim uit 1946 aan hen prijs te geven.

Het stuk Hannah speelt zich af rondom die ene dag waarop ze haar kinderen inlicht over wat zich -vijfendertig jaar geleden in het gezin heeft afgespeeld. Vanaf dat moment zal niets ooit nog hetzelfde voor hen zijn.

Op indringende wijze wordt op deze ene dag de splijting binnen het gezin blootgelegd en blijft de afloop van dit familiedrama tot op het laatste moment in nevelen gehuld. Alhoewel het verhaal zich vele jaren na de Tweede Wereldoorlog afspeelt, kan het zich zonder twijfel scharen onder de zogenaamde herdenkingsstukken omdat hetgeen deze familie overkomt er één van de vele gevolgen van is.

Ondergedoken

Posted by

Ondergedoken vertelt het verhaal van twee kinderen, vijf jongeren en vier volwassenen die gedurende drie jaar lang, samen ondergedoken zaten. Zo’n lange tijd samen doorbrengen in een kleine ruimte zorgt natuurlijk voor spanningen. Het is een verhaal vol vriendschap, hoop en liefde. Maar ook een verhaal vol verdriet. Zullen ze de bevrijding nog meemaken?

ANDERS | OM

Posted by

Wat als de hele wereld nu in oorlog zou zijn? Zou je dan meevechten voor je vrijheid, of zou je dan juist wachten op je vrijheid?

ANDERS|OM is een muzikale voorstelling gebaseerd op persoonlijke verhalen. Een voorstelling over verschillen en keuzes maken, over hoe twee werelden lijnrecht tegenover elkaar kunnen staan en toch met elkaar verbonden kunnen zijn. Over een vriendschap tussen een Jood en een NSB’er en hoe hun kleindochters met dàt verleden omgaan.

Welke invloed heeft het verleden op het heden? Kun je vrienden zijn met iemand wiens verleden haaks staat op het jouwe?

Mette Bunskoek en Marleen Stein maakten in 2017 de voorstelling ANDERS|OM in opdracht van Bevrijdingsfestival Overijssel en toerden langs verschillende basisscholen en gemeentes in Overijssel. Nu, 6 jaar later, keren ze terug.

“We hernemen de voorstelling omdat de thematiek uit deze voorstelling wat ons betreft nog altijd actueel is en vertelt moet worden.”
Mette Bunskoek en Marleen Stein

Het Lot van Loterijman

Posted by

Het artikel De buit in de Baarnse Bossen in de Panorama van augustus 1960 gaat over een in Nederland veroordeelde oorlogsmisdadiger, SS’er Willi Kulla, die Nederland nooit meer in mag, maar die toch stiekem terugkomt om een schat op te graven. Alleen kan hij hem niet vinden, want de drie bomen die hij in 1945 gebruikt had als markeringspunt waren weg.

Filmmaker, muzikant maar vooral geboren verteller Leon Giesen kan als geen ander stilstaan bij zaken waar de meeste mensen, op het eerste gezicht totaal terecht, straal aan voorbij lopen. Hij gaat op onderzoek en ontdekt de wonderlijkste dingen. Zo ook in deze merkwaardige geschiedenis.

Een vergeten moord, helemaal aan het eind van de oorlog. De moord op Arnold / Aäron Loterijman, waar niks over bekend is en niks aan herinnert. Beide zaken zocht hij uit, waarbij hij onder andere een peloton van de genie het stuk bos waar dit alles zich afspeelde uit liet kammen. Ligt er inderdaad oorlogsbuit begraven? Waar is Loterijman precies doodgeschoten? En wat is daar gebeurd? Wie was hij?

Mijmeringen

Posted by

Reeds in 2018 bracht TIZ in Zwolle een productie rond het leven van Bob Hanff, oom van de bekende Zwolse cultuurmecenas Ruth Tillema-Hanf. Hanf was een bekende veelzijdige Joodse kunstenaar in het Amsterdam van de dertiger jaren. In 1944 werd hij opgepakt en werd uiteindelijk in september in Auschwitz vergast. Destijds was er een brede productie in de Stadkamer en in de Zwolse synagoge met een aantal voordrachten van diverse landelijke kunstcritici.

Nu zal de voorstelling zich toespitsen op zijn gedichten, Mijmeringen, die een intrigerende weergave zijn van zijn gemoedstoestand in de late oorlogsjaren en de extreme spanningselementen in het leven van die die tijd. Natuurlijk zullen zijn schilderijen en tekeningen maar vooral zijn muziek weer deel uitmaken van de voorstelling. Deze keer zal dat vormgegeven worden door het Spaanse vioolduo Mirella Escobar en Eider Armendariz, beide studerend aan het Zwols conservatiorium bij Sarah Kapustin.

Stil op Souder

Posted by

It is 1944. Sjoerd groeit op yn ‘e oarloch mei syn heit en mem mar de tiden binne dreech.

Heit kin opsichter wurde by de molkfabryk en mem… Mem docht somtiden as bestiet de oarloch hielendal net. As Sjoerd opgroeid ta jongfeint, kriget er fragen. Wêrom wurdt it hâlden en dragen fan minsken yn oarlochstiid oars en wêrom kriget hy dêr de skuld fan?

Troch dy ferrekte oarloch slute de minsken hjoeddedei de eagen, wylst Sjoerd net fuort sjen wol foar de wierheid. Hy sjocht werom op syn jierren as lytse jonge en ûnderfynt dat de oarloch út it lân, mar nea út it hert is. Komt de oarloch in oantal jier nei de befrijing dan dochs noch mei ferrassingen? Of bliuwt it noch altyd stil op souder…

Vertaald naar het Nederlands

Het is 1944. Sjoerd groeit tijdens de oorlog op met zijn vader en moeder, maar het zijn moeilijke tijden.

Vader kan opzichter worden op de zuivelfabriek en moeder… Moeder doet soms alsof de oorlog helemaal niet bestaat. Als Sjoerd opgroeit tot een jonge man, krijgt hij vragen. Waarom verandert het gedrag van mensen in oorlogstijd en waarom krijgt hij daar de schuld van?

Door die verdomde oorlog sluiten mensen tegenwoordig de ogen, terwijl Sjoerd de waarheid niet wil wegkijken. Hij kijkt terug op zijn jaren als kleine jongen en ervaart dat de oorlog het land uit is, maar nooit uit het hart. Brengt de oorlog een aantal jaren na de bevrijding nog verrassingen met zich mee? Of is het nog stil op zolder…

Kinderen van foute ouders

Posted by

“Ik was jarig en werd acht. Ik mocht een paar vriendinnetjes uitnodigen. Ik zat in de tuin op ze te wachten. Het werd drie uur, vier uur, en om vijf uur begreep ik dat er niemand zou komen.”

Een fragmentarische documentairevoorstelling van Theatergroep De Jonge Honden, uitgevoerd door 15 jongeren, over kinderen die de pech hadden geboren te worden in een gezin dat aan de foute kant stond tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In Kinderen van foute ouders geven we deze kinderen een stem en delen we hun verhalen over de oorlog, de bevrijding en de “schuld” die zij droegen na de oorlog. Een voorstelling over wraak en angst in een periode waarin werd gezocht naar rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid.

Ich spreche keinen Deutsch

Posted by

Wat betekent het om derde generatie oorlogsslachtoffer te zijn? Theatermaker Maxime Joost neemt je met veel humor mee in de geschiedenis van haar Duitse opa.

Ich Spreche keinen Deutsch is een komische autobiografische voorstelling over de Duitse opa van Maxime die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt in Berlijn. Met de voorstelling onderzoekt de maker het trauma van haar opa over de generaties heen. De vraag hoe het oorlogstrauma zich heeft geworteld in de generaties en hoe hieruit te komen wordt op een verrassend kleurrijke wijze verteld en ontrafeld.

Acteur Chris van Veenen biedt Maxime op komische wijze tegenspel.