Dodenherdenking in Zaal 3

Posted by

Op 22 maart 2023 is het 80 jaar geleden dat de Duitse bezetter in de Reinkenstraat 19, Den Haag, 24 joodse medeburgers arresteerde en wegvoerde naar Sobibor. Geen van hen keerde terug.

Het Nationale Theater gaat dit verdrietige feit herdenken met twee minuten stilte bij het monument in de Reinkenstraat, gevolgd door een herdenkingsprogramma in Zaal 3.

Het programma bestaat uit een aantal gesprekken met onder andere Martin van der Harst, zoon van de huishoudster van Mies Walbeehm, de vrouw die de onderduikers destijds huisvestte.

Rob Verhoeven maakte 7 jaar de talkshow VERHOEVEN DOET BUURTONDERZOEK en in dat kader in 2016 het programma BIJNADERINZICHT, de eerste dodenherdenking in Zaal 3.

Laten we bij het bankje beginnen

Posted by

Jongeren uit Den Haag verdiepten zich onder leiding van theatermakers Iselin van Duuren, Dimphna van Kempen en Leo Sterrenburg in de geschiedenis van Den Haag ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij volgen de reis van Ellis en Bernie. Dit onderzoek vormt de basis van de voorstelling “Laten we bij het bankje beginnen.”

Op 4 mei 2022 stapten 7 jongeren in de levens van Ellis en Bernie, twee verliefde jongeren in Den Haag die in de oorlog van elkaar gescheiden werden en elkaar bleven schrijven via dagboeken. Samen volgden de jongeren het pad van Ellis en Bernie door Europa. Van het bankje van de eerste kus naar onderduikadressen in Utrecht en Amsterdam. Naar de uitgestrekte heide en met de trein door Duitsland heen, richting Polen. Het vormt de basis van de Theater Na de Dam productie van Het Nationale Theater; Laten we bij het bankje beginnen. Een muzikale roadtrip over liefde en onmenselijkheid.

Tijdens de veertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 300 jongeren in 42 projecten door heel Nederland zich in om 4 mei 2023 van betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu. 

De Laatste Getuigen 2023

Posted by

Op donderdag 4 mei 2023 staat De Laatste Getuigen in het teken van verhalen van Sinti en Roma in Den Haag. Bijna alle Sinti en Roma woonden in de oorlogsjaren in buurt van de Vondelstraat, de Veenkade, de Bilderdijkstraat. Verschillende families voelden zich daar veiliger dan in hun wagens aan de randen van Den Haag.

De verhalen van vervolging en deportatie in Duitsland werden steeds meer gehoord. Uiteindelijk leidde dat tot één grote razzia, die alle Sinti en Roma op hetzelfde tijdstip zou treffen op 16 mei 1944. De Haagse politie voerde deze razzia uit. Op die ochtend werden bijna alle families opgepakt en vanuit Staatsspoor naar Westerbork gebracht.

De vervolging van de Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt ook wel ‘De vergeten Holocaust’ genoemd. Na de verhalen van de Joodse gemeenschap vorig jaar, horen we nu de verhalen van Sinti en Roma. Te weinig mensen weten wat er met hen is gebeurd en ze zijn lang niet erkend geweest als oorlogsslachtoffer. Hun verhalen getuigen van kracht en doorzettingsvermogen.

Op donderdag 4 mei vindt het programma De Laatste Getuigen plaats in de Grote Zaal van de Koninklijke Schouwburg. Eerst kijken we samen naar de twee minuten stilte op de Waalsdorper vlakte. Direct daarna begint De Laatste Getuigen.

De Crux

Posted by

Kapitein Raymond Westerling staat bekend als de oorlogsmisdadiger met tienduizenden doden op zijn geweten, gemaakt tijdens de oorlog in voormalig Nederlands-Indië. Anderen, waaronder hijzelf spreken van 500. Waar ligt de waarheid? De Crux opent de Westerling-beerput. Want doofpotten waren er niet alleen in de tijd van de oorlog in de Oost.

De vele gezichten van een oorlogsmisdadiger
Westerling, bijgenaamd de Turk, droeg zelf behoorlijk bij aan zijn eigen mystificatie. In zijn grillige loopbaan speelde hij niet alleen de rol van de wilde wonderboy, maar ook die van de genadeloze militair, de leider van ‘de mannen van de nacht’, die van beul en rechter, de uitvinder van zijn eigen methode, ondernemer in geweld en louche legerdumphandelaar en een James Bond avant la lettre met een license to kill. Hij werd vluchteling zonder land, bedenkelijke boekhandelaar, verraderlijke informant, liefdevolle huisvader, hardnekkige gelijk-hebber, schaamteloze chanteur, kat-op-het-spek-binder, schandaal-operazanger, de eeuwig miskende, de held der veteranen, die stierf als de mythologische verschijning van de Rechtvaardige Vorst. ‘Spijt’ kwam in zijn vocabulaire niet voor.

De Crux gaat over de houding van Nederland ten opzichte van haar voormalige kolonie Indonesië. En over hoe een onrechtmatige oorlog als ‘politionele actie’ de geschiedenisboekjes in kwam. Een fictief interview met Raymond Westerling (Dennis Rudge) door een kritische journaliste (Vera Ketelaars).

De Crux werd in 2021 speciaal gemaakt voor Theater Na de Dam, in samenwerking met het
Nationale Theater. Door de Coronamaatregelen werd De Crux toen als video gestreamd. De avond
bestaat uit een live proloog door Vera Ketelaars, het interview op video, en een nagesprek.

Poeziebar

Posted by

De Poezieboys, dat zijn Jos Nargy en Joep Hendrikx. Samen brengen zij de beste poëzie van dit moment, geïnspireerd op de legendarische avond in 1966 van Simon Vinkenoog in Carré. Iedere Poeziebar nodigen zij verschillende dichters uit, dit keer met als thema de Tweede Wereldoorlog en de herdenking.

I Beg To Differ

Posted by

Herdenken is hapering. Een ritueel om stil te staan bij wat er voorheen is gebeurd. Maar in de keuze om te herdenken zit een politiek verscholen. Eentje die bepaalt welke gebeurtenissen, welk leed, welke heroïek het waard is om bij stil te staan en welke niet.

Is de manier waarop dit ritueel is ingericht nog wel de beste manier om je te verhouden tot gemeenschappelijke geschiedenissen? Is stilstaan bij wat is geweest genoeg om herhaling in de toekomst te voorkomen? En welke schadelijke effecten liggen er verscholen in de keuzes, wat wel en wat niet te herdenken of vieren? Is er in dit ritueel plaats voor het nemen van verantwoordelijkheid voor het verleden?
 
In de aanloop naar onze Nationale Herdenkingsdag, zal het gesprek tijdens I Beg to Differ – Shaping Commemoration gaan over alternatieve, inclusieve manieren van herdenken. Over het verkennen van benaderingen die de houding tot wat herdacht wordt radicaal zou kunnen veranderen.

Vergeten Helden

Posted by

Rudy Jansz, Evy Poetiray, Rachmad Koesoemobroto, Elisabeth Bergen, Leo Lashley, Boy Ecury, Luis Lannoy, Tirso Sprockel… ken jij ze? Waarschijnlijk niet. Niet zoals Hannie Schaft, Erik Hazelhof Roelfzema of Gerrit Jan van der Veen.

Toch zijn dit ook onze verzetshelden. Ze kwamen uit de voormalige Nederlandse koloniën en vochten zij aan zij met Nederlandse verzetsstrijders tegen het Naziregime tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze hielpen joden om onder te duiken, pleegden aanslagen en moesten dat soms met hun leven bekopen. Wat ze niet kregen was erkenning en waardering. Anders dan bij de Nederlandse verzetshelden bleven hun daden onbekend en haalden de geschiedenisboeken niet. In deze prachtige muzikale voorstelling, met een waar sterrenensemble, worden ze alsnog geëerd. Zo maakt Vergeten Helden van deze verzetsstrijders Herinnerde Helden.

Joods in de oorlog en daarna

Posted by

Op 4 mei vertellen acteurs in De Laatste Getuigen de verhalen van de joodse gemeenschap in Den Haag. De Duitse bezetting mondde voor velen uit in vervolging en deportatie. De joodse wijk verdween en werd Chinatown. Na de oorlog probeerde de kleine groep overlevenden zo goed als het ging de draad weer op te pakken. Maar hoe verder te leven met die trauma’s, opgelopen tijdens de Tweede Wereldoorlog? En wat werd van die trauma’s doorgegeven aan de volgende generaties?

Elk jaar vertelt Het Nationale Theater op 4 mei de verhalen uit de oorlog. Na eerdere edities over onder meer de Atlantikwall, het Oranjehotel en kind zijn in de oorlog, kijken we nu naar de verhalen van de joodse gemeenschap. Niet toevalligerwijs in hetzelfde jaar waarin we de Leedvermaak-trilogie spelen.
De deuren van de Koninklijke Schouwburg gaan rond 19:45 open. We kijken dan samen om 20:00 uur naar de twee minuten stilte op de Waalsdorper vlakte. Aansluitend start De laatste getuigen.

De Joodse Raad

Posted by
Lineke Rijxman (mugmetdegoudentand) en jonge acteurs Jurriaan van Seters en Margo Verhoeven vertellen over hoe de ontstellende geschiedenis tot onder hun huid voelbaar werd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt op initiatief van de Duitsers een Raad opgericht die de Joodse gemeenschap in Nederland moet controleren en besturen, om uiteindelijk alle Joden naar vernietigingskampen te deporteren.

De Raad wordt – onder druk van de Duitsers – een doorgeefluik voor instructies van de Duitse bezetter. David Cohen, al zeer actief binnen de vooroorlogse Joodse gemeenschap, is samen met Abraham Asscher de aangewezen voorzitter van de Raad. Hij plaatst zichzelf daarmee voor een duivels dilemma. De makers willen in deze eerste zoektocht behoedzaam Cohens mogelijke beweegredenen nagaan tijdens zijn verbijsterende werk.

Hoe staan twee jonge mensen tegenover de Joodse Raad? Kunnen zij zich verplaatsen in een situatie waarin ze verstrikt raken in dilemma’s en uitzichtloze keuzes? Want pas onder extreme omstandigheden blijkt hoe ingewikkeld het kan zijn om moreel goede keuzes te maken.

Leedvermaak trilogie

Posted by

In haar beroemde trilogie – Leedvermaak, Rijgdraad, Simon – schetst Judith Herzberg met veel gevoel voor humor een portret van een familie in Amsterdam tussen begin jaren zeventig en de eeuwwisseling. Eric de Vroedt: “De Leedvermaak trilogie gaat over groot en klein menselijk leed, met daaronder steeds de verleiding te zwijgen en weg te kijken.”

Het verhaal
In 1972 trouwt Lea voor de derde keer. Haar kersverse echtgenoot is de succesvolle arts Nico. Haar ouders, Ada en Simon, hebben de oorlog overleefd, maar ze ondervinden er toch nog de gevolgen van. Op het bruiloftsfeest worden de familieverhoudingen steeds ingewikkelder. Ook Lea’s onderduikmoeder, Riet, is aanwezig. Terwijl Ada en Simon zich afwenden van het verleden en stug proberen door te leven, worstelt Lea nog met haar eigen geschiedenis en met die van haar ouders.

Een kwarteeuw volgen we lief en leed van Lea’s familie en haar vrienden. Kinderen worden geboren, ouderen gaan dood. Herinneringen worden opgerakeld en weer diep weggestopt. De jongste generatie biedt hoop en heeft nieuwe energie. Maar toch blijft het trauma van de oorlog nog voelbaar. Als de jongste familieleden oud genoeg zijn, willen ze niets liever dan het verstikkende zwijgen doorbreken.

De Leedvermaak trilogie laat zien hoe onverwerkte trauma’s generaties lang kunnen doorwerken. Judith Herzberg heeft dat meesterlijk en herkenbaar opgeschreven in achteloos lijkende, luchtige en tintelende dialogen.

Voor het eerst in Nederland
Nooit eerder werden de drie stukken in ons land op één avond vertoond. Leedvermaak was een echte theaterhit. Rijgdraad werd geschreven in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, ter gelegenheid van vijftig jaar bevrijding. Het derde deel van de trilogie, Simon, beleeft zijn Nederlandse première bij Het Nationale Theater. Regisseur Eric de Vroedt, veertien topacteurs en zes livemusici tekenen voor een fantastische theateravond.

De voorstelling duurt ongeveer 5 uur inclusief 2 pauzes. Je kaartje is inclusief een drankje in de pauzes.

Judith Herzberg
Leedvermaak is onderdeel is van de trilogie Leedvermaak/Rijgdraad/Simon van Judith Herzberg. Het werk van Herzberg werd onder anderen bekroond met de Nederlands-Vlaamse Toneelschrijfprijs en de P.C. Hooftprijs voor poëzie. In 2018 ontving Judith Herzberg voor haar oeuvre de Prijs der Nederlandse Letteren, de meest prestigieuze literaire prijs in het Nederlandse taalgebied.

Leedvermaak trilogie is tot en met 26 mei te zien in Nederland. Tournee.