Theater Na de Dam

Begin 1942 telde het Centraal Israëlistisch Weeshuis in Utrecht achtenveertig pupillen. De meesten waren na de Kristallnacht door hun ouders op de trein naar Nederland gezet in de verwachting dat zij hier veilig zouden zijn. Het pakte heel anders uit. In 1942 werd het joodse weeshuis in twee etappes leeggehaald. De uit Duitsland gevluchte kinderen het eerst, hun Nederlandse huisgenootjes volgeden driekwart jaar later. Slechts enkelen zouden de oorlog overleven. 

Tegenwoordig is MerkAz, het centrum voor joodse cultuur in Utrecht, gehuisvest in een gedeelte van het voormalig Centraal Israëlitisch Weeshuis aan de Nieuwegracht. In het begin van deze eeuw werd ontdekt dat hier nog de restanten aanwezig waren van de vroegere huissynagoge van het weeshuis, een bijzonder emotioneel en ontroerend moment. 

18 jongeren uit het tussenjaar van de Theaterschool Utrecht maken samen met regisseur Gilles Groot een voorstelling waarin zij de kinderen die in het weeshuis woonden herdenken. In deze beeldende en muzikale voorstelling wordt o.a. met filmfragmenten gewerkt die de jongeren hebben opgenomen in de synagoge waar de weeskinderen vroeger hun gebeden uitspraken. 

De voorstelling is enerzijds een monografie over het lot van joodse weeskinderen van vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog en anderzijds borduurt de voorstelling verder op actuele vragen rondom het oplaaiende antisemitische, de oorlog in Gaza, het gevoel een kant te moeten kiezen en de bittere vraag in oorlogstijd; hoe nú kind te zijn? 

In het lamento (klaagzang) dat zij samen met componist Boris Post hebben gecomponeerd is een eclectische mix is van Sefardische, Arabische, contemporaine muziek en eigen geschreven teksten te horen. In het theatrale en muzikale gedicht Het kind is niet meer wordt niet alleen stilgestaan bij de kinderslachtoffers uit de holocaust maar bij alle talloze onschuldige kinderen die tijdens een oorlog om het leven komen. ‘Nooit meer’ geldt voor iedereen. 

Theater Na de Dam JONG
Tijdens de vijftiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 400 jongeren in 46 projecten door heel Nederland zich in om de herdenking op 4 mei van extra betekenis te voorzien. Onder begeleiding van een professionele theatermaker gaan de jongeren in gesprek met (familieleden van) ooggetuigen, over hun herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Deze gesprekken, samen met andere bronmaterialen over de Tweede Wereldoorlog, vormen de basis van de jongerenvoorstellingen.

Jongeren uit Utrecht verdiepten zich onder leiding van theatermakers Evelien Kanters en Lotje Went in de geschiedenis van Utrecht ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling “Verzet in een geruite jas”.

‘Truus’ staat er in de lente aan het water, als de narcissen die haar naam spellen in bloei staan. We zitten aan de singel, omhelst door onze jassen en kijken naar de overkant. Voelen aan het gras, waar zij misschien op stond. ‘Truus, ben je daar?’, fluisteren we in de wind. Alsof we haar om hulp vragen, of om raad. Omdat wij soms niet zeker weten of we zo moedig durven zijn, kunnen zijn. Maar meestal weten we het zeker, dat als het zover komt, ook wij… ‘Truus van Lier’, fluisteren we nog eens. Omdat we dicht bij haar willen zijn.

Vijf jonge mensen onderzoeken het verhaal van verzetsheldin Truus van Lier, die haar leven gaf voor de strijd voor rechtvaardigheid en vrijheid. Wat maakte dat zij durfde te doen wat ze deed? Zouden deze jongeren ook zo heldhaftig durven zijn als het puntje bij paaltje komt?

Tijdens de dertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 400 jongeren in 33 projecten door heel Nederland zich in om ook dit jaar 4 mei van extra betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.

Studenten van het Tussenjaar van Theaterschool Utrecht verdiepten zich onder leiding van theatermakers Eva Beijneveld en Simone van Laar in de geschiedenis van Utrecht ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij spraken met ouderen over hoe het was jong te zijn in oorlogstijd. Deze gesprekken, vol herinneringen en verhalen, vormen samen met ander bronmateriaal de basis van de voorstelling “Misschien over een tijd”.

In het proces zijn de jongeren in gesprek gegaan met ouderen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Insteek van het gesprek was de vraag: ‘Hoe heeft de oorlog en de periode erna jou gevormd tot wie je bent? Moe(s)t je soms delen van jezelf wegstoppen om te overleven? Welke kanten laat jij niet aan de buitenwereld zien? En wat doet dat met een mens?

Het resultaat is een beeldende voorstelling door jongeren èn ouderen vol persoonlijke verhalen over de oorlog die je soms in jezelf kunt ervaren.

Tijdens de dertiende editie van Theater Na de Dam zetten bijna 400 jongeren in 33 projecten door heel Nederland zich in om ook dit jaar 4 mei van extra betekenis te voorzien. Van Sittard tot Groningen en van Leiden tot Enschede klinken voor even de stemmen van toen in het nu.